Имам Матуриди: хидаяттағы кедергілер
DOI:
https://doi.org/10.26577/EJRS-2019-1-201Ключевые слова:
Құран, Матуриди, хидаят, назар, истидләлАннотация
Хидаят, Алла мен құлдың қалауы нәтижесінде іске асады. Хидаятқа жету жолы, Ислам ойшылдарының арасындағы бұрыннан талқыланып келе жатқан тақырыптардан болып келеді және бұның жүзеге асу барысында психологиялық факторлардың да әсері болатындығын қабылдайды. Мақаланы жазу барысында Матуридидің еңбектері негізге алына отырып, хидаятқа кедергілердің басты себептерін ашықтай ғылыми түрде талқылауға тырыстық. Бұл себептердің әрқайсысын жеке қарастыра, адамның хидаятқа қол жеткізудегі алдында бөгет болатын тосқауылдардың және оған түрлі әсер етуші факторлардың негізгілеріне тоқтала кеңінен түсіндірмелер жасалынды. Сол секілді мақалада, тақырыпқа қатысты деректерді жинақтап көрсету басты мақсатқа қойылды. Әһли Сүннет имамдарының арасынан Матуриди, бұл мәселелерді кәләм деректері аясында зерттеп кең ауқымды түсіндіруде. Ерекше адамға тән қасиеттермен хидаяттағы кедергілерге тоқтала, иманның кемелденуіне бұл кедергілердің жүректің функцияларына тосқауыл болатынын көрсетуде. Құранның түсіндірмелеріне және Матуридидің зерттеулерін негізге ала хидаятқа кедергі болатын алғашқы функциялар анықталып, адам ақылының жолдан шығуының тікелей жүрекке әсер ететіндігін баяндайды. Сондайақ сенім тақырыптарындағы қарастырылған бұл мәселелер, ақыл мен жүректің байланысына алып барады.
Библиографические ссылки
2. Yavuz, Yusuf Şevki. “Hidâyet”, DİA, XVII, 474-475.
3. Yüksel, Emrullah. “Kur'an-ı Kerim’de Hidayet ve Dalalet Anlayışı”, AÜİFD, Erzurum, 1986, VII, 96-98.
4. Smaiyl, Seitbek. Mazhabtar Tarihy, Kokjiyek baspasy. Almaty, 2012, 445 b.
1. Smaiyl, Seitbek. Iman Negizderi. Almaty. 2011, 376 b.
2. Hizmetli, Sabri. Mazhaptar Tarihy. –Almaty.
3. Akimhanov, Askar. Abu Mansur al-Maturididin ivan maselelerine katysty ustanymy (Kitab at-Tauilat atty enbegi negizinde), Almaty, 2016.
4. Wensinck, Arent Jean. el-Mu'cemü'l-müfehres li-elfazi'l-hadisi'n-nebevi. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1986. “hdy” md.
5. Râgıb el-Isfehânî. Mu'cemu Müfredati elfazi'l-Kur'ân. thk. Nedim Mar'aşli. Beyrut: Dârü'l-Fikr, [t.y.]. “hdy” md.; Tafsîlü’n-neş’eteyn ve tahsîlü’s-sa’âdeteyn. nşr. A. Neccar, Beyrut: Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, 1988, 124.
6. Önal, Recep. Ebu Mansur el-Mâtürîdî’ye Göre İslam Dışı Dinler. Bursa: Emin Yayınevi, 2013, 28-33.
7. Özdeş, Talip. “Mâtüridî’nin te’vil anlayışında aklın yeri”, İmam Mâtüridî ve Matüridilik. haz. Sönmez Kutlu. Ankara 2003, 253-254.
8. Mâtürîdî, Ebu Mansur Muhammed. Kitabü’t-Tevhid. Trc. Bekir Topaloğlu. Ankara: İSAM Yayınları.
9. Mâtürîdî, Kitâbü’t-Tevhîd, 183, 223-224; Mâtüridî, Te’vîlâtü’l-Kur’ân. III, 372.
10. Matüridi. Tevilatü’l-Kur’an. Ed. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Mizan Yayınevi, (2004-2014). I, 65, III, 18-187, 201, 473.
11. Құран Кәрім Һұд 11/84-91. Халифа Алтай - Қазақша ауд.
12. Altıntaş, Ramazan. Kur'an’da Hidayet ve Dalalet, Konya 1997, 178.
13. Biçer, Ramazan-Sezgin, Osman. “Teo-Psikolojik Açıdan Matüridi’de İrade
14. Özgürlüğü”. Bilig. 80, 2017, 239-263.
15. Râgıb el-Isfehânî, el-Müfredât, “Hevâ” md
