Әл-Фараби философиясындағы шариғат ілімі
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2021.v25.i1.r2Кілттік сөздер:
дін, саясат, Әл-Фара, инткрпретация, фиқһАннотация
Саясат – әл-Фараби философиясының маңызды ұғымдарының бірі. Оның айтуынша, шынайы бақытқа тек ізгі қоғамда ғана қол жеткізу мүмкін болады. Ал, ізгі қоғам тек басты билеуші тарапынан басқарылатын басқару формасы арқылы ғана пайда болады (әл-Раис әл-Әууәл). Басты билеушінің ең басты ерекшеліктерінің бірі – оның белсенді интеллектпен байланысы. Әл- Фараби дінді игілікті қоғамда басты билеуші қолданатын басқару стилі мен өмір салты ретінде қабылдайды. Бұл мақаланың мақсаты ғұлама ғалым – әл-Фараби дінді философиялық тұрғыдан қалай түсінетінін және әлеуметтік өмірге қажетті заңдар шығаруда дінге деген қажеттіліктің қаншалықты екенін анықтау болды. Осы тұрғыдан келгенде, дін мен заң арасындағы қатынастардың өлшемдерін түсінуге тырыстық. Сонымен қатар, заңдардың метафизикалық негізі мен философтардың, сондай-ақ, пайғамбардың заңның қалыптасуындағы рөлі де сөз болды. Әл- Фараби философиясында айтылатын ұлы мақсатқа жетелейтін заңдар қандай ерекшеліктерге ие болуы керек және оны кімдер жасауы керек, сонымен қатар, оны тарихи процесте қалай қолдануға және өзгертуге болатындығы туралы сұрақтарға жауап іздедік. Сондай-ақ, мақаланың соңында фиқһ ғылымының ізгі қоғамдағы алатын орны да талданды. Түйін сөздер: дін, саясат, әл-Фараби, интерпретация, фиқһ.
Библиографиялық сілтемелер
Al-Farabi (2000). Kitab al-Milla, ed. Fatih Toktaş, “Fârâbî’nin Kitâbü’l-Mille Adlı Eserinin Takdim ve Çevirisi”, Divan, C.1, S.1:247-273.
Aydınlı, Yaşar (1987) “Fârâbî’nin Siyaset Felsefesinde ‘İlk-Başkan (er-Reîsü’l-Evvel)’ Kavramı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 2, S.2:291-302.
D.A. Altaev, Z.A. Amyrkulova “Interrelation of religion and philosophy in creative works of al-Farabi”, KazNU Bulletin. Philosophy Series. Cultural Studies Series. Political Science Series. №3 (44). 2013
Mahdi, Muhsin (1996) Al-Farabi, Political Philosphy, Encyclopædia Iranica, online edition, New York, 1996. http://www.iranicaonline.org/articles/farabi-vi%20
Momynkulov Zh. B., Bulletin of KazNU. Philosophy series. Culturology Series. Political Science Series. № 2 (37). 2011 p. 85-88
Toka, Tanju (2018) “Fârâbî ve Kant’ın Siyaset Düşüncesinde Toplum ve Hukuk”, https://www. academia.edu/33882588/F%C3%A2r%C3%A2b%C3%AE_ve_Kant%C4%B1n_Siyaset_D%C3%BC%C5%9F%C3%BCncesinde_Toplum_ve_Hukuk (22.02.2018)
Toktaş, Fatih (2016) “Fârâbî’de Hukuk Felsefesinin Temelleri”, Diyanet İlmî Dergi (Fârâbî Özel Sayısı), C. 52, S.1: 41-64.
