Связь законов религии и обычаев в традиционном казахском обществе
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v31.i3.r5Ключевые слова:
традиция, обычай, шариат, суд биев, халифаАннотация
В статье рассматривается взаимосвязь и особенности законов религии и традиций в традиционном казахском обществе. Он отметил важность и место ораторского искусства в казахском обществе. Правовая система в казахской степи, уровень исполнения шариата и его влияние в судебной системе. Будут показаны особенности правил казахской «дороги» и биев. Будет проведен сравнительный анализ суда биев и состояния мусульманского права. Проведен анализ правил и процедур работы казахского народа по реализации законов мира, апелляции, сатисфакции и шариата, таких как отказ от ответственности, признательности, сульх, тахким и др. Взаимосвязь между религиозной властью и политической властью будет обсуждаться при сравнении правил, касающихся назначения ханства и халифа. Рассмотрены примеры религиозных или этических правил, таких как преступление и его наказание в сравнении законами шариата. Одним из основных источников казахского права в период золотого века казахской истории является Тауке-хан, издавший закон «жеті жаргы», и такие законотворческие лица, как Левшин сравнивает с западными учеными “Солон”, “Ликург”, называемых Солон и Ликурги степи. Политическая и общественная трансформация жизни медленно способствует правовой системе, основанной на кочевой жизни и племенах. Поскольку законы опираются на законы, связанные с изменениями природы, естественной жизни, правовая стабильность существует долго. Существует мало закономерностей, меняющихся часто, скажем каждый год. Поэтому несмотря на широкую территорию Казахстана и на то, что прошло очень много лет, нормы и законы остались неизменными во многих местах в одинаковые периоды времени.
Ключевые слова: традиция, обычай, шариат, суд биев, халифа.
Библиографические ссылки
Abu Davud Suleyman b. el-Es'as b. İshâk es-Sicistânî. (2019) Suneni Abi Davud, thk: Yasir Hasan, III. Beyrut, Muassasat er-Risale. – 367
Al-Kasani, Alauddin Abu Bekr b. Masud b. Ahmad. (2010) Badai es-Sanai fi Tartib aş-Şerai, Beyrut: Dar ak-Fikr. II. -340. III. -249. IV. -224
Cetin M. Maturidiligin (Hilafet/Imamet) anlayisi. Erzurum. 2013. – 236.
Ibn Abidin Amin ibn Ahmed ibn Abdulaziz. (1992) Raddu’l-Muhtar, І, Beyrut. 663
Imamumadi T. (2019) «Geleneksel Kazak toplumundaki örfi kuralların İslam hukuku açısından değerlendirilmesi». (Жарияланбаған диссертация), Marmara Universitesi, İstanbul. - 224
Karaman H. (2010) Anahatlarıyla İslam Hukuku. Istanbul: Ensar. C. І. - 340
Şen Y. (2012) İslâm Hukukunda Arabuluculuk. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XI, Sayi: 22. -135.
Türcan T. (2001) Devletin Egemenlik Unsuru ve Egemenlikten Kaynaklanan Yetkileri, Ankara. Ankara Okulu Yayınları. - 271
Азбанбаeв М.А. (2009) «Би Тeрминінiң қайдан шыққаны туралы сөз», С. Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (97-100), Алматы: Жeтi жарғы, Т. X. - 589
Әлдiбeков Ж.С. (2009) «Билер сотынын әлeмдік маңызы», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (411-417), Алматы: Жeтi жарғы. Т. X. - 589
Әлімжан Қ. (2010) Қазақтың кәдуілгі құқық ережелерінің көркем әдебиетте, фольклорда және музыкада көрініс табуы, Алматы: Интерлигал. - 50
Бeрeм А. (2006) «Қазақтардын тұрмыстық жәнe отбасылық өмiрi», С. Әжіғали (рeд.), Қазақтың дәстүрлeрi мeн әдeт-ғұрыптары, ішіндe (72-87), Алматы: Арыс, Том 2. - 328
Бәби Тоқтар. (2009) «Абақ Кeрeйдiң заң-eрeжeлeрi туралы», С. Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (482-494), Т. X, Алматы: Жeтi жарғы. - 589
Дәуітәлиев Қ.Н. (2009) «Қазақ құқығының eрeкшeлiктeрi», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, Алматы: Жeтi жарғы. Т. X. - 589
Дулатбеков Н. (2006) Қазақтың әдет-ғұрып заңдары, Әділет. Астана. - 236
Зиманов С. (2005) «Қазақтың жарғы заңдары – әлeмдік маңызы бар Құқықтық жүйe», Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (23-34), Алматы: Жeтi жарғы. Т.V. - 539
Зиманов С. (2006) «Қазыбeк би», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (97-102), Алматы: Жeтi жарғы. Т. VІІІ. - 600
Кeнжeалиев З.Ж. (2009) «Дастүрлi қазақ қоғамындағы соттық билік қатынастарынын eрeкшeлiктeрi» С. Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (178-182), Алматы: Жeтi жарғы, Т. X. - 589
Мыңжан Н. (2004) «Қазақ хандығынын заңдары», Қазақтың ата заңдары, Т. ІІ. ішіндe (399-402), Алмат: Жeтi жарғы. - 666
Нүсiпоқасұлы А., Жапарұлы А. (2011) Ағаш Бeсiктeн жeр бeсiккe дeйiн, Алматы: Өнeр, Т. І. - 146
Өсeрұлы Н. (2009) «Дәстүрлi билер соты», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, Алматы: Жeтi жарғы. Т. X, - 589
Шүкіров З. (2006) «Рахманқұлдың құны», Зиманов С. (ред), Қазақтың ата заңдары, (402-409), Алматы: Жеті жарғы. Т. VII. – 600.
References
Abu Dawud Sulayman b. al-As'as b. Ishaq al-Sijistani. (2007) Sunan Abi Dawud, ed.: Yasir Hassan, III. Beirut, Muassasat al-Risale. - 367. (in Arabic)
Aldibekov Zh.S. (2009) Biler sotinin alemdik manizi. Zimanov S. Qazaqtin ata zandari ishinde.Almati. Jeti jargi. [The world significance of the judiciary, Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (411-417), Almaty: Seven Charters, 2009. Vol. Х. - 589. (in Kazakh)
Alimzhan K. (2010) Qazaqtin kaduilgi quqiq erezhelerinin korkem adebiyette, folklorda zhane muzikada korinis tabui. Almati. Interligal. [The rules of ordinary Kazakh law in fiction, folklore and music.] Almaty. Interligal. – 50. (in Kazakh)
Al-Kasani, Alauddin Abu Bakr b. Masood b. Ahmad. (2010) Badai es-Sanai fi Tartib al-Sharai, Beirut: Dar al-Fikr. Vol. 2. - 340. Vol. 3. – 249. Vol. – 224 (in Arabic)
Azbanbayev M.A. (2009) Bi termininin qaydan shiqqani turali soz. S.Zimanov (red.), Qazaqtin ata zandari ishinde. Almati: Jeti jargi [A word about the origin of the term dance. S. Zimanov (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (97-100), Almaty: Seven Charters, Vol. 10. – 589. (in Kazakh)
Babi Toktar. (2009) Abaq Kereydin zan-erezheleri turali. S.Zimanov (red.), Qazaqtin ata zandari. Ishinde. Almati: Jeti jargi [On the laws and regulations of Abak Kepei. S. Zimanov (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (482-494), Vol. 10. Almaty: Seven Charters. - 589. (in Kazakh)
Berem A. (2006) Qazaqtardin turmistiq jane otbasilik omiri. S.Azhigali (red.), Qazaqtin dasturleri men adet guruptari. ishinde, Almati: Aris [Domestic and family life of Kazakhs. S. Azhigali (ed.), Kazakh traditions and customs, including] (72-87), Almaty: Arys, Vol. 2. – 328. (in Kazakh)
Cetin M. Maturidiligin (Hilafet/Imamet) anlayisi. [Politics (The caliphate/Imamate) thought of Maturidism]. Erzurum. 2013. – 236. (in Turkish)
Dautaliev K.N. (2009) Qazaq quqiginin erekshelikteri. S.Zimanov (red.), Qazaqtin qta zandari. Almati: Jeti jargi. [Features of Kazakh law. Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws]. Almaty: Seven charters, Vol. 2. X. – 589 (in Kazakh)
Dulatbekov N. (2006) Qazaqtin adet-gurip zandari. Adile. Astana. [Kazakh customary laws, Justice]. Astana. – 236. (in Kazakh)
Ibn Abidin Amin ibn Ahmad ibn Abdulaziz. (1992) Raddu'l-Mukhtar, Vol. I, Beirut. - 663. (in Arabic)
Imamumadi T. (2019) Geleneksel Kazak Toplumundaki orfi kuralların İslam Hukuku Achısından Degerlendirilmesi. Zhariyalanbagan dissertatsiya. [Assessment of the norm of ordinary law in the traditional Kazakh society from the point of view of Islamic law]. (Unpublished dissertation), Marmara University, Istanbul. – 224. (in Turkish)
Karaman H. (2010) Anahatlarıyla İslam Hukuku [Islamic law in general]. İstanbul: Ensar. Vol 1. - 340. (in Turkish)
Kenzhealiev Z.Zh. (2009) Dasturli qazaq qogamindagi sottiq bilik qatinastarinin erekshelikteri. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari, ishinde, Almati: Jeti jargi [Features of judicial relations in traditional Kazakh society. S. Zimanov (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (178-182), Almaty: Seven Charters, Vol. 10. – 589. (in Kazakh)
Mynzhan N. (2004) Qazaq qandiginin zandari. Qazaqtin ata zandari. ishinde, Almati: Jeti jargi [Laws of the Kazakh Khanate. Kazakh ancestral laws]. Vol. 2. in (399-402), Almaty: Seven Charters. - 666. (in Kazakh)
Nusipokasuly A., Zhaparovich A. (2011) Agash besikten jer besikke deyin. [From the Wooden Cradle to the Earth Cradle]. Almaty: Art, Vol. 1. - 146 (in Kazakh)
Oseruly N. (2009) Dasturli biler soti. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari [Court of traditional judges. Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws] -Almaty: Seven Charters, 2009, Vol. 10 – 589 (in Kazakh)
Shen Y. (2012) İslâm Hukukunda Arabuluculuk [Mediation in Islamic Law]. Journal of the Theological Faculty of the University of Hittite, Vol. 11. Issue: 22, - -135. (in Turkish)
Shukirov Z. (2006) Rahmanquldin quni. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari [The cost of Rakhmankul. Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws]. - Almaty: Seven Charters, Vol. 2. – 600 (in Kazakh)
Turcan T. (2001) Devletin Egemenlik Unsuru ve Egemenlikten Kaynaklanan Yetkileri [Element of Sovereignty of the State and Its Powers Driving from Sovereignty]. - Ankara. Publications School Ankara. - 271 (in Turkish)
Zimanov S. (2005) Qazaqtin jargi zandari – alemdik manizi bar Quqiqtiq juye. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari.ishinde [Kazakh charter laws - the legal system of world importance. S.Zimanov (ed.), Kazakh patriarch]. Vol. 5. - 539. (in Kazakh)
Zimanov S. (2006) Qazibek bi. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari, ishinde [Kazybek bi, Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (97-102), Vol. 8. - Almaty: Seven Charters. – 600. (in Kazakh)
Al-Kasani, Alauddin Abu Bekr b. Masud b. Ahmad. (2010) Badai es-Sanai fi Tartib aş-Şerai, Beyrut: Dar ak-Fikr. II. -340. III. -249. IV. -224
Cetin M. Maturidiligin (Hilafet/Imamet) anlayisi. Erzurum. 2013. – 236.
Ibn Abidin Amin ibn Ahmed ibn Abdulaziz. (1992) Raddu’l-Muhtar, І, Beyrut. 663
Imamumadi T. (2019) «Geleneksel Kazak toplumundaki örfi kuralların İslam hukuku açısından değerlendirilmesi». (Жарияланбаған диссертация), Marmara Universitesi, İstanbul. - 224
Karaman H. (2010) Anahatlarıyla İslam Hukuku. Istanbul: Ensar. C. І. - 340
Şen Y. (2012) İslâm Hukukunda Arabuluculuk. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XI, Sayi: 22. -135.
Türcan T. (2001) Devletin Egemenlik Unsuru ve Egemenlikten Kaynaklanan Yetkileri, Ankara. Ankara Okulu Yayınları. - 271
Азбанбаeв М.А. (2009) «Би Тeрминінiң қайдан шыққаны туралы сөз», С. Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (97-100), Алматы: Жeтi жарғы, Т. X. - 589
Әлдiбeков Ж.С. (2009) «Билер сотынын әлeмдік маңызы», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (411-417), Алматы: Жeтi жарғы. Т. X. - 589
Әлімжан Қ. (2010) Қазақтың кәдуілгі құқық ережелерінің көркем әдебиетте, фольклорда және музыкада көрініс табуы, Алматы: Интерлигал. - 50
Бeрeм А. (2006) «Қазақтардын тұрмыстық жәнe отбасылық өмiрi», С. Әжіғали (рeд.), Қазақтың дәстүрлeрi мeн әдeт-ғұрыптары, ішіндe (72-87), Алматы: Арыс, Том 2. - 328
Бәби Тоқтар. (2009) «Абақ Кeрeйдiң заң-eрeжeлeрi туралы», С. Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (482-494), Т. X, Алматы: Жeтi жарғы. - 589
Дәуітәлиев Қ.Н. (2009) «Қазақ құқығының eрeкшeлiктeрi», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, Алматы: Жeтi жарғы. Т. X. - 589
Дулатбеков Н. (2006) Қазақтың әдет-ғұрып заңдары, Әділет. Астана. - 236
Зиманов С. (2005) «Қазақтың жарғы заңдары – әлeмдік маңызы бар Құқықтық жүйe», Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (23-34), Алматы: Жeтi жарғы. Т.V. - 539
Зиманов С. (2006) «Қазыбeк би», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (97-102), Алматы: Жeтi жарғы. Т. VІІІ. - 600
Кeнжeалиев З.Ж. (2009) «Дастүрлi қазақ қоғамындағы соттық билік қатынастарынын eрeкшeлiктeрi» С. Зиманов (рeд.), Қазақтың ата заңдары, ішіндe (178-182), Алматы: Жeтi жарғы, Т. X. - 589
Мыңжан Н. (2004) «Қазақ хандығынын заңдары», Қазақтың ата заңдары, Т. ІІ. ішіндe (399-402), Алмат: Жeтi жарғы. - 666
Нүсiпоқасұлы А., Жапарұлы А. (2011) Ағаш Бeсiктeн жeр бeсiккe дeйiн, Алматы: Өнeр, Т. І. - 146
Өсeрұлы Н. (2009) «Дәстүрлi билер соты», Зиманов С. (ред.), Қазақтың ата заңдары, Алматы: Жeтi жарғы. Т. X, - 589
Шүкіров З. (2006) «Рахманқұлдың құны», Зиманов С. (ред), Қазақтың ата заңдары, (402-409), Алматы: Жеті жарғы. Т. VII. – 600.
References
Abu Dawud Sulayman b. al-As'as b. Ishaq al-Sijistani. (2007) Sunan Abi Dawud, ed.: Yasir Hassan, III. Beirut, Muassasat al-Risale. - 367. (in Arabic)
Aldibekov Zh.S. (2009) Biler sotinin alemdik manizi. Zimanov S. Qazaqtin ata zandari ishinde.Almati. Jeti jargi. [The world significance of the judiciary, Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (411-417), Almaty: Seven Charters, 2009. Vol. Х. - 589. (in Kazakh)
Alimzhan K. (2010) Qazaqtin kaduilgi quqiq erezhelerinin korkem adebiyette, folklorda zhane muzikada korinis tabui. Almati. Interligal. [The rules of ordinary Kazakh law in fiction, folklore and music.] Almaty. Interligal. – 50. (in Kazakh)
Al-Kasani, Alauddin Abu Bakr b. Masood b. Ahmad. (2010) Badai es-Sanai fi Tartib al-Sharai, Beirut: Dar al-Fikr. Vol. 2. - 340. Vol. 3. – 249. Vol. – 224 (in Arabic)
Azbanbayev M.A. (2009) Bi termininin qaydan shiqqani turali soz. S.Zimanov (red.), Qazaqtin ata zandari ishinde. Almati: Jeti jargi [A word about the origin of the term dance. S. Zimanov (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (97-100), Almaty: Seven Charters, Vol. 10. – 589. (in Kazakh)
Babi Toktar. (2009) Abaq Kereydin zan-erezheleri turali. S.Zimanov (red.), Qazaqtin ata zandari. Ishinde. Almati: Jeti jargi [On the laws and regulations of Abak Kepei. S. Zimanov (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (482-494), Vol. 10. Almaty: Seven Charters. - 589. (in Kazakh)
Berem A. (2006) Qazaqtardin turmistiq jane otbasilik omiri. S.Azhigali (red.), Qazaqtin dasturleri men adet guruptari. ishinde, Almati: Aris [Domestic and family life of Kazakhs. S. Azhigali (ed.), Kazakh traditions and customs, including] (72-87), Almaty: Arys, Vol. 2. – 328. (in Kazakh)
Cetin M. Maturidiligin (Hilafet/Imamet) anlayisi. [Politics (The caliphate/Imamate) thought of Maturidism]. Erzurum. 2013. – 236. (in Turkish)
Dautaliev K.N. (2009) Qazaq quqiginin erekshelikteri. S.Zimanov (red.), Qazaqtin qta zandari. Almati: Jeti jargi. [Features of Kazakh law. Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws]. Almaty: Seven charters, Vol. 2. X. – 589 (in Kazakh)
Dulatbekov N. (2006) Qazaqtin adet-gurip zandari. Adile. Astana. [Kazakh customary laws, Justice]. Astana. – 236. (in Kazakh)
Ibn Abidin Amin ibn Ahmad ibn Abdulaziz. (1992) Raddu'l-Mukhtar, Vol. I, Beirut. - 663. (in Arabic)
Imamumadi T. (2019) Geleneksel Kazak Toplumundaki orfi kuralların İslam Hukuku Achısından Degerlendirilmesi. Zhariyalanbagan dissertatsiya. [Assessment of the norm of ordinary law in the traditional Kazakh society from the point of view of Islamic law]. (Unpublished dissertation), Marmara University, Istanbul. – 224. (in Turkish)
Karaman H. (2010) Anahatlarıyla İslam Hukuku [Islamic law in general]. İstanbul: Ensar. Vol 1. - 340. (in Turkish)
Kenzhealiev Z.Zh. (2009) Dasturli qazaq qogamindagi sottiq bilik qatinastarinin erekshelikteri. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari, ishinde, Almati: Jeti jargi [Features of judicial relations in traditional Kazakh society. S. Zimanov (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (178-182), Almaty: Seven Charters, Vol. 10. – 589. (in Kazakh)
Mynzhan N. (2004) Qazaq qandiginin zandari. Qazaqtin ata zandari. ishinde, Almati: Jeti jargi [Laws of the Kazakh Khanate. Kazakh ancestral laws]. Vol. 2. in (399-402), Almaty: Seven Charters. - 666. (in Kazakh)
Nusipokasuly A., Zhaparovich A. (2011) Agash besikten jer besikke deyin. [From the Wooden Cradle to the Earth Cradle]. Almaty: Art, Vol. 1. - 146 (in Kazakh)
Oseruly N. (2009) Dasturli biler soti. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari [Court of traditional judges. Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws] -Almaty: Seven Charters, 2009, Vol. 10 – 589 (in Kazakh)
Shen Y. (2012) İslâm Hukukunda Arabuluculuk [Mediation in Islamic Law]. Journal of the Theological Faculty of the University of Hittite, Vol. 11. Issue: 22, - -135. (in Turkish)
Shukirov Z. (2006) Rahmanquldin quni. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari [The cost of Rakhmankul. Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws]. - Almaty: Seven Charters, Vol. 2. – 600 (in Kazakh)
Turcan T. (2001) Devletin Egemenlik Unsuru ve Egemenlikten Kaynaklanan Yetkileri [Element of Sovereignty of the State and Its Powers Driving from Sovereignty]. - Ankara. Publications School Ankara. - 271 (in Turkish)
Zimanov S. (2005) Qazaqtin jargi zandari – alemdik manizi bar Quqiqtiq juye. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari.ishinde [Kazakh charter laws - the legal system of world importance. S.Zimanov (ed.), Kazakh patriarch]. Vol. 5. - 539. (in Kazakh)
Zimanov S. (2006) Qazibek bi. S.Zimanov (red), Qazaqtin ata zandari, ishinde [Kazybek bi, Zimanov S. (ed.), Kazakh ancestral laws, including] (97-102), Vol. 8. - Almaty: Seven Charters. – 600. (in Kazakh)
Дополнительные файлы
Как цитировать
Imammadi, T., Yerzhan, K., & Makhmet, M. (2022). Связь законов религии и обычаев в традиционном казахском обществе. Вестник КазНУ, Серия Религиоведение, 31(3), 36–44. https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v31.i3.r5
Выпуск
Раздел
Религиоведение
