Қажы Бекташ Уәли және қазақ дін ойшылдарының этикалық көзқарастарының сабақтастығы
DOI:
https://doi.org/10.26577/EJRS.2020.v23.i3.r2Кілттік сөздер:
Адам жүрегі, тазалық, Қажы Бекташ, қазақ дін ойшылдары, құдайАннотация
Ахмет Ясауи, Хаджи Бекташ Уәли, Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлы және басқа да қазақ дін ойшылдары адамның ішкі әлеміне, рухани тазаруы мен адамгершілік-этикалық дамуына үлкен мән берген. Себебі адамның табиғаты атақ-даңқта немесе байлықта емес. Ол адам бойындағы ізгілік пен жүректің тазалығына негізделеді. Сондықтан да Хакім Абай өз еңбектерінде адам баласы осы дүниенің мәні мен табиғаты екеніне ерекше мән берген. Ол адамның жүрегін басты мән ретінде көрсетті. Адамгершілік-этикалық даму тұрғысынан, адами қасиеттер: рухани тазалық, шыдамдылық, адалдық, кішіпейілділік, мейірімділік және бауырмалдық Қажы Бекташ пен қатар қазақ дін ойшылдарының ілімінде де орын алған. Сонымен, рухани даму адамгершілік тазалықты, шыдамдылықты, адалдықты, кішіпейілділікті, рақымдылық пен бауырмалдықты қажет етеді. Осы зерттеуде біз қажы Бекташ Уәли мен қазақ дін ойшылдарының көзқарастары арасындағы үйлесімділікті анықтауға тырыстық. Бұл жұмыста пайдаланылған мәліметтер тарихи, салыстырмалы зерттеу әдістерімен алынған мәліметтерге негізделеді. Осы мәліметтер нәтижесінде Қожа Ахмет Ясауи мен Әл-Фараби ілімі, Қажы Бекташ Уәли мен қазақтың дін ойшылдарының адамгершілік ілімдерінің негізі екеніне көз жеткіздік.
Библиографиялық сілтемелер
Ahmet Yesevi. (1993). Divanı Hikmet. Tranl by: Jarmuhameduli; Davutuli; Shafigi. Almati: Murattas Baspasi. – р. 262.
Gainullina, Farida., Muhazhanova, Raushan., Kabyshev, Talgat., Baigabylov, Nurlan. (2014). “Muhtar Auezov’s contribution to the historical and cultural landscape of the Semipalatinsk Cisirtysh Area: revisiting the issues of the modern local literary history”, Life Science Journal, 2014;11(6s). p. 512-517.
Gabitov, Tursun (2010). Kazak Filosofiyasi. Almatı: Raritet Baspasi. – р. 280.
Hacı Bektaş Velî. (1990). Makâlât. Transl. by: Esad Coşan. Ankara: Kültür Bakanlığı. – р. 276.
Kenzhegaliev, Kulush, Liza Navyi, Turlubekov Kairat, Kakabaeva Dinara., Nurumov Ermek., Kainekenova Gulmira., Seimkulova Sholpan., Mukhametzhanova Guivira., Utegenova Gulim., Abildin Rizat. (2015). “On the parallelism of the humanistic psychology of Abay Qunanbayuli and American psychologists”, Journal of Scientific Research and Development, 2 (9). p. 89-94.
Kunanbayev, Abay. (1986). Eki Tomdik Shigarmalar Jinagi. Almati: Jazushi Baspasi. – р. 304.
Kudayberdiyev, Shakarim. (1988). Shigarmalar. Almati: Jazushi Baspasi. – р. 560.
Kopeyuli, Meshur Jusip. (2008). İt Duniye. Tandamalar. Almatı: Halikaralık Abay Klubi. – р. 416.
Nurmuratov, Serik. (2004). Halıktin Negizgi Ruhani Kundiliktari. Kazak Dalasinin Oyshildari (ХҮІІІ-ХІХ). Almati: Filosofiya Jane Sayasattanu İnstituti Kompyuterlik Baspa Ortaligi. р. 25-43.
Nisanbayev, Abdimalik., Sarsenbayeva Zaure. (2007) Kazaktin Dasturli Etikasi. Kazak Etikasi Jane Estetikasi. Jiyrma tomdik. 12 t. Astana: Audarma Baspasi. – р. 496.
Takhan, Serik. (2007). “Concept of Personality in Abay’s “Black Words” and the Problems of Kazakh Prose’s Formation”, Nauka i Studia..№ 4(4). p. 84-87.
Tosun, Necdet. (2009). “The Basic Views of Khoja Ahmad Yasavi and his Followers”, Ekev Akademy Journal. Issue 38 (Winter 2009). p. 29-38.
