Қазақстандық зайырлылық үлгісін анықтаудың әдіснамалық тәсілдемелері
DOI:
https://doi.org/10.26577/EJRS.2020.v23.i3.r3Кілттік сөздер:
зайырлылық, секуляризм, дін, зайырлылық принциптері, Қазақстан Республикасы, тұжырымдамаАннотация
Бұл мақалада әлемдік тәжірибеде қабылданған зайырлылықты анықтаудың негізгі принциптері мен өлшемдері жан-жақты талданады. Авторлар зайырлылықтың қазақстандық моделін саралап, Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік-конфессиялық қатынастардың ерекшеліктерін зерттейді. Бүгінгі таңда зайырлылық ұғымының сан алуан модельдері мен діннің постсекулярлы қоғамдардағы орны мен рөлі тек ғылыми қауымдастықта ғана емес, сонымен бірге қалың жұртшылық арасында да кеңінен талқылануда. Зайырлылық – тәуелсіз Қазақстан сияқты елдердің құқықтық мемлекет жүйесінің негізгі қағидаттарының бірі. «Зайырлылық», «секуляризм» және «зайырлылық принциптері» ұғымдары қазақстандық ғылыми әдебиеттерде айтарлықтай жан-жақты терең зерттелмеген, әлемдік ғылыми қауымдастықта өзекті және ең көп талқыланатын «дезекуляризация» және «постсекулярлық қоғам» тақырыптары да аз қарастырылған. Тақырыптың өзектілігі осы құбылыстарды жүйелі түрде айқындау талпынысында жатыр. Мақала авторлары «зайырлылық» ұғымының этимологиялық мазмұнын айқындап, батыстық ғалымдардың зерттеулеріндегі зайырлылық принциптерін анықтауда орын алатын негізгі мәселелерді қарастырады. Түйінді проблемаларды саралауда салыстырмалы және этимологиялық талдау әдістері қолданылды. Бұл мақалада сонымен қатар Қазақстандағы діни ахуал және дін саласындағы мемлекеттік саясат та зерделенеді. Зайырлылықтың қазақстандық моделін талдау мен зайырлылық қағидаттарын анықтау бойынша ұсынымдар – зерттеудің құндылығы мен практикалық маңыздылығын құрайды.
Библиографиялық сілтемелер
Қазақстан Республикасының Конституциясы. – Алматы: Жеті жарғы, 2008. – 138 б.
Понкин И.В. (2014) Мемлекеттің зайырлылығы. М. 466 б.
Тейлор С. (2015) Зайырлылық дегеніміз не? // Ресей және шетелдегі мемлекет, дін, шіркеу. №1 (33). б. 218-253.
Berger P. (1999) The Desecularization of the World: A Global Overview // The Desecularization of the World: Resurgent Religion and World Politics / Berger P.L. (ed.). Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans. 135 p.
Bouchard G., Taylor C. (2008) Building the Future: A Time for Reconciliation (Quebec City: Government of Quebec). (Electronic Resources). URL: http://www.accommodements.qc.ca/documentation/rapports/rapport-final-integral-en.pdf/ (viewing: 20.04.2020)
Casanova J. (1994) Public Religions in Modern World. Chicago; London, University of Chicago Press. 330 p.
Casanova J. (2006) Rethinking Secularization: Global Comparative Perspective. Hedgehog Review. Critical Reflection on Contemporary Culture. pp. 7-22.
Hurd E. (2008) The Politics of Secularism in International Relations. – Princeton and Oxford: Princeton University Press. p. 261.
Kuru A.T. (2009) Seсularism and State Policies toward Religion: The USA, France and Turkey. 259 p.
Martinez-Torron J., Durham W.C. (2010) Rr. Religion and Secular State. Interim National Reports. XVIIIth International Congress of Comparative Law. The International Center for Law and Religion Studies Brigham Young University Provo, Utah. pp. 2-18.
McClay Willfried S. (2007) Nationalism and Religion in a Globalizing World. A Multiple Modernities Perspective. In Faith Based Radicalism. Brussels. pp. 25.
Rawls J. (1996) Political Liberalism. Columbia University Press. 464 p.
Svante E. Cornell, S. Frederick Starr and Julian Tucker (2018) Religion and Secular State in Kazakhstan. (Electronic Resources). URL: http://isdp.eu/publication/religion-secular-state-kazakhstan/ (viewing: 22.04.2020)
Warner R. (2010) Secularization and its Discontents. Newgen Imagine Systems Pvt Ltd. 221 p.
Woehrling J., Jukier R. (2010) Religion and the Secular State in Canada. Interim National Reports. XVIIIth International Congress of Comparative Law. The International Center for Law and Religion Studies Brigham Young University Provo, Utah. pp. 185-198.
References
Berger P. (1999) The Desecularization of the World: A Global Overview // The Desecularization of the World: Resurgent Religion and World Politics / Berger P.L. (ed.). Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans. 135 p.
Berger P. (2012) Burmalangan sekulyarizaciya. Memleket, dіn, shіrkeu. (Falsified secularization. State, religion, Church).- M. № 2 (30). b. 8-20.
Bouchard G., Taylor C. (2008) Building the Future: A Time for Reconciliation (Quebec City: Government of Quebec). (Electronic Resources). URL: http://www.accommodements.qc.ca/documentation/rapports/rapport-final-integral-en.pdf (viewing: 20.04.2020)
Casanova J. (1994) Public Religions in Modern World. Chicago; London, University of Chicago Press. 330 p.
Casanova J. (2006) Rethinking Secularization: Global Comparative Perspective. Hedgehog Review. Critical Reflection on Contemporary Culture. pp. 7-22.
Hurd E. (2008) The Politics of Secularism in International Relations. – Princeton and Oxford: Princeton University Press. p. 5.
Kuru A.T. (2009) Seсularism and State Policies toward Religion: The USA, France and Turkey. 259 p.
Martinez-Torron J., Durham W.C. (2010) Rr. Religion and Secular State. Interim National Reports. XVIIIth International Congress of Comparative Law. The International Center for Law and Religion Studies Brigham Young University Provo, Utah. pp. 2-18.
McClay Willfried S. (2007) Nationalism and Religion in a Globalizing World. A Multiple Modernities Perspective. In Faith Based Radicalism. Brussels. pp. 25.
Ponkin I.V. (2014) Memlekettіn zaiyrlylygy (Secularism of the state). M. 466 p.
Rawls J. (1996) Political Liberalism. Columbia University Press. 464 p.
Svante E. Cornell, S. Frederick Starr and Julian Tucker (2018) Religion and Secular State in Kazakhstan. (Electronic Resources). URL: http://isdp.eu/publication/religion-secular-state-kazakhstan/ (viewing: 22.04.2020)
Taylor Ch. (2015) Zaiyrlylyq degenіmіz ne? (What does secularism mean?) // Resei jane sheteldegі memleket, dіn, shіrkeu (State, religion, Church in Russia and abroad). No1(33). pp. 218-253.
Warner R. (2010) Secularization and its Discontents. Newgen Imagine Systems Pvt Ltd. 221 p.
Woehrling J., Jukier R. (2010) Religion and the Secular State in Canada. Interim National Reports. XVIIIth International Congress of Comparative Law. The International Center for Law and Religion Studies Brigham Young University Provo, Utah. pp. 185-198.
Yermegiyaev A., Kazkenov K. (2002) Qazaqstandagy dіni procester: analitikalyq, pіkіrtalas alany, ozara qarym-qatynas qajettіlіgі (Religious processes in Kazakhstan: the need for analytical, discussion field, dialogue of interactions) // Halyqaralyq gylymi-praktikalyq konferenciya materialdary jinagy (Collection of materials of the international scientific-practical conference). Almaty. pp. 54-62.
