Ислам философиясы тарихындағы кәләм ілімі
DOI:
https://doi.org/10.26577/EJRS.2020.v24.i4.r2Кілттік сөздер:
араб философиясы, калам, мутаккалим, Әл-Ашари, мутазилизмАннотация
Бұл мақалада исламның Араб халифатының қалыптасуы мен дамуындағы маңызын көрсету көзделген. Араб мемлекетінің жаулап алушылық соғыстары Ислам туының астында өтті. Исламды қабылдаған барлық адамдар мұсылмандар деп атала бастады (мүслім – Құдайға бағынған). VII ғасырдың басында Батыс Арабияда, Мекке территориясында пайда болған ислам діні осы ғасырдың аяғында Иран мен Орта Азияға да таралды. Осындай кең аумаққа жайылған жаңа мұсылман мемлекетінің алғашқы кезеңінде Құран талаптарын жаңа шындыққа бейімдеу – басты міндет болды. Құранды түсіндіру мен қатар хадис жинау өнері де дамыды. Араб халифатындағы саяси күрес философиялық және діни даулар түрінде жүргізілді. Пікірталастырушылар теологиялық және философиялық тақырыптардағы дауларда фәни мақсаттарды көздеді. Жағдайды тұрақтандыруға империяда қалыптасқан этникалық әртүрлілік пен конфессиялық плюрализм ықпал ете алған жоқ. Ислам философиясына тән белгі – оның полемикалық бағыты, бұл оның даму логикасы. Алдыңғы мектептердің іргелі философиялық мәселелер бойынша шешімдеріне қанағаттанбау жаңа мектептер мен ілімдердің пайда болу қажеттілігін тудырды. Сондықтан да, идеологиялық күрестің нәтижесінде «кәләм» деп аталатын спекулятивті діни философияның бағыты пайда болды.
Библиографиялық сілтемелер
Grigoryan S. N. and Sagadeev A. V., Selected works of thinkers of the countries of the Near and Middle East in the 9th-14th centuries. - M: "Publishing house of socio-economic literature", 1961. – p. 632.
Grigoryan S. N., From the history of philosophy of Central Asia and Iran of the 7th-12th centuries. - M., 1960. – p. 332.
Jon McGinnis, David C. Reisman, Classical Arabic Philosophy (An Anthology of Sources). - Indianapolis: «Hackett Publishing», 2007. - 464.
Metz Adam Muslim Renaissance. Ed. 2nd. [Per. with it., foreword, bibliogr. and the index of DE Bertels. Resp. ed. V. I. Belyaev]. - M., Main edition of oriental literature ed. "Science", 1973.
Nasr Kh., Philosophers of Islam: Avicenna (Ibn Sina), al-Suhrawardi, Ibn Arabi. - M. 2014. - 152.
Sagadeev A. V., Eastern peripatetism. - M.: Publishing house «Mardzhani». 2009. - 274.
Smirnov A., Ed., History of Arab-Muslim philosophy: Textbook. - M., 2013. - 255.
Starr S.F., The Lost Enlightenment. The Golden Age of Central Asia from the Arab Conquest to the Time of Tamerlane. - M: «Alpina Publisher». 2017. - 561.
