Діни радикалдану траекториясы
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2021.v28.i4.r8Кілттік сөздер:
радикалдану, неофундаментализм, жихадизм, радикализм, исламизацияАннотация
Мақалада Қазақстанда діни радикализмнің пайда болу кезеңдері қарастырылады, сонымен қатар, елдегі террорлық әрекеттерге, қазақстандықтардың отбасыларымен Таяу Шығыстағы қарулы іс-қимыл аймақтарына кетуіне себеп болған ішкі және сыртқы факторлар да көрсетіледі. Француз зерттеушісі Оливье Руа ұсынған «детерриторизация», «декультурация» терминдері қазіргі неофундаментализмнің әмбебаптылық феноменін түсінуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, мақалада радикалдану ұғымына қатысты негізгі мәселелер нақтыланады. Бұл термин ғылыми әдебиеттерде кеңінен қолданылады, бұл жұмыста жеке адамдар мен қауымдастықтардың дүниетанымы экстремистік, әскери немесе зорлық-зомбылыққа айналуы мүмкін көп қырлы тәсілдердің қысқартылған атауы ретінде қолданылады. Екіншіден, радикалдың жалпы қабылданған бейнесі де, радикалданудың түзу жолы да жоқ. Басқаша айтқанда, радикалдану траекториясы эволюциялық және өзгермелі болып табылады деген ойдамыз. Радикалдану адамның дүниетанымынан ажыратылған процесс емес екенін байқау маңызды болып табылады. Керісінше, радикалдану жеке тұлғаның әлеуметтенуімен байланысты, жаңа дүниетанымға белсенді қатысуды білдіреді. Сонымен қатар, автор келтірген эмпирикалық зерттеулер адамдарға зорлық-зомбылық жасамайтындығын көрсетеді. Радикалды ұйымдардың идеологтары насихаттайтын құндылықтардың ізгілікті мазмұны бар: діни оқыту, дінбасыларға көмектесу, бауырластықты нығайту, мінсіз қоғамдағы өмірді идеализациялау.
Түйін сөздер: радикалдану, неофундаментализм, жихадизм, радикализмді исламдау
Библиографиялық сілтемелер
Бейсембаев С. (2015) Религиозный экстремизм в Казахстане: между криминалом и джихадом. – ОФ «Стратегия». – 28. [электронный ресурс, дата обращения 11.03.2021 г.] https://www.ofstrategy.kz/images/Статья_радикализм_итог_Серик.pdf
Вильковски Д. (2014) Арабо-исламские организации в современном Казахстане: внешнее влияние на исламское возрождение. – Астана-Алматы: ИМЭП при Фонде Первого Президента. – 191.
Hedges P. (2017) Radicalisation: Examining a Concept, its Use and Abuse. - Counter Terrorist Trends and Analyses Volume 9, Issue 10. – 12-18. . [электронный ресурс, дата обращения 17.03.2021 г.] https://www.rsis.edu.sg/wp-content/uploads/2014/07/CTTA-October-2017.pdf
Fahmy S. (2020) The age of terrorism media: The visual narratives of the Islamic State Group's Dabiq magazine. - The International Communication Gazette, Vol. 82(3). – 260-288. [электронный ресурс, дата обращения 05.04.2021 г.] DOI: 10.1177/1748048519843412 https://www.researchgate.net/publication/340266937.
Informburo.kz. Интернет-издание, 6 июня (2016) 8 громких терактов и контртеррористических операций в Казахстане https://informburo.kz/stati/8-gromkih-teraktov-i-kontrterroristicheskih-akciy-v-kazahstane.html.
Карин Е. (2014) «Солдаты Халифата»: мифы и реальность. – Алматы: Издательский дом Власть. – 173.
Карин Е. Зенн Д. (2017) Между ИГИЛ и Аль-Каидой: центральноазиатские боевики в Сирийской войне. – Алматы. – 312.
Kepel G. (2017) Terror in France: The Rise of Jihad in the West. – Princeton, NJ and Oxford: Princeton University Press. – 240.
Malthaner S. (2017) Radicalization The Evolution of an Analytical Paradigm. – European Journal of Sociology Vol. 58 Issue 3. - 369-401 [электронный ресурс, дата обращения 05.04.2021 г.] doi:10.1017/S0003975617000182
https://www.cambridge.org/core/journals/european-journal-of-sociology-archives-europeennes-de-sociologie/ article /radicalization/A91A5B84B27365A36ADF79D3DFFE6C0C.
Поляков К.И. (2014) Исламский экстремизм в Центральной Азии. – Москва: Институт востоковедения РАН. – 136.
Regnum.ru. Интернет-издание, 24 июля (2017) Проблема терроризма в Казахстане: источники, необходимые для понимания [электронный ресурс, дата обращения 05.04.2021 г.] https://regnum.ru/news/polit/2304314.html.
Roy O. (2017) Jihad and Death: The Global Appeal of Islamic State, trans. by Cynthia Schoch, (London: Hurst and Company. -138.
Руа О. (2017). Глобализированный ислам: в поисках новой уммы. - Islamology т. 7, №1. [электронный ресурс, дата обращения 02.04.2021 г.] DOI:10.24848/islmlg.07.1.01 https://cyberleninka.ru/article/n/globalizirovannyy-islam-v-poiskah-novoy-ummy/viewer.
Sharipova D. Beissembayev S. (2021) Causes of Violent Extremism in Central Asia: The Case of Kazakhstan. - Studies in Conflict & Terrorism. – Vol. 44 Issue 5 [электронный ресурс, дата обращения 08.04.2021 г.] DOI: 10.1080/1057610X.2021.1872163 https://doi.org/10.1080/1057610X.2021.1872163].
Schmid A.P. (2013) Radicalisation, De-Radicalisation, Counter-Radicalisation: a Conceptual Discussion and Literature Review. – ICCT Research Paper. [электронный ресурс, дата обращения 02.04.2021 г.] DOI:10.19165/2013.1.02 https://www.icct.nl/download/file/ICCT-Schmid-Radicalisation-De-Radicalisation-Counter-Radicalisation-March-2013.pdf.
References
Bejsembaev S. (2015) Religioznyj jekstremizm v Kazahstane: mezhdu kriminalom i dzhihadom [Religious Extremism in Kazakhstan: Between Crime and Jihad]. – OF «Strategija». – 28. [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 11.03.2021 g.] https://www.ofstrategy.kz/images/Stat'ja_radikalizm_itog_Serik.pdf (InRussian).
Vil'kovski D. (2014) Arabo-islamskie organizacii v sovremennom Kazahstane: vneshnee vlijanie na islamskoe vozrozhdenie [Arab-Islamic Organizations in Contemporary Kazakhstan: External Influence on the Islamic Revival]. – Astana-Almaty: IMJeP pri Fonde Pervogo Prezidenta. – 191. (InRussian).
Hedges P. (2017) Radicalisation: Examining a Concept, its Use and Abuse. - Counter Terrorist Trends and Analyses Vol. 9, Issue 10. – 12-18. [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 17.03.2021 g.] https://www.rsis.edu.sg/wp-content/uploads/2014/07/CTTA-October-2017.pdf/
Fahmy S. (2020) The age of terrorism media: The visual narratives of the Islamic State Group's Dabiq magazine. - The International Communication Gazette, Vol. 82(3). – 260-288. [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 05.04.2021 g.] DOI: 10.1177/1748048519843412 https://www.researchgate.net/publication/340266937.
Informburo.kz. Internet newspaper, 6 June (2016) 8 high-profile terrorist attacks and counter-terrorism operations in Kazakhstan [8 gromkih teraktov i kontrterroristicheskih operacij v Kazahstane] https://informburo.kz/stati/8-gromkih-teraktov-i-kontrterroristicheskih-akciy-v-kazahstane.html (InRussian).
Karin E. (2014) «Soldaty Halifata»: mify i real'nost' [«Soldiers of the Caliphate»: Myths and Reality] – Almaty: Izdatel'skij dom Vlast'. – 173. (InRussian).
Karin E. Zenn D. (2017) Mezhdu IGIL i Al'-Kaidoj: central'noaziatskie boeviki v Sirijskoj vojne [Between ISIS and Al-Qaeda: Central Asian Militants in the Syrian War]. – Almaty. – 312. (InRussian).
Kepel G. (2017) Terror in France: The Rise of Jihad in the West. – Princeton, NJ and Oxford: Princeton University Press. – 240.
Kruglyj stol «Problemy profilaktiki osuzhdennyh za jekstremistskie i terroristicheskie prestuplenija» (2018) [Roundtable Problems of prevention of convicts for extremist and terrorist crimes]. – Almaty: Akademija KNB RK, Centr antiterroristicheskoj podgotovki.
Malthaner S. (2017) Radicalization The Evolution of an Analytical Paradigm. – European Journal of Sociology Vol. 58 Issue 3 [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 05.04.2021 g.] doi:10.1017/S0003975617000182 https://www.cambridge.org/core/journals/european-journal-of-sociology-archives-europeennes-de-sociologie/article/radicalization/A91A5B84B27365A36ADF79D3DFFE6C0C
Poljakov K.I. (2014) Islamskij jekstremizm v Central'noj Azii [Islamic extremism in Central Asia]. – Moskva: Institut vostokovedenija RAN. – 136. (InRussian).
Regnum.ru. Internet newspaper, 24 July (2017) The Problem of Terrorism in Kazakhstan: Sources needed for understanding [Problema terrorizma v Kazahstane: istochniki, neobhodimye dlja ponimanija] https://regnum.ru/news/polit/2304314.html (InRussian).
Roy O. (2017) Jihad and Death: The Global Appeal of Islamic State. – Trans. by Cynthia Schoch, London: Hurst and Company. - 138.
Rua O. (2017). Globalizirovannyj islam: v poiskah novoj ummy [Globalized islam: the search for a new ummah] - Islamology t. 7, №1. [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 02.04.2021 g.] DOI:10.24848/islmlg.07.1.01 https://cyberleninka.ru/article/n/globalizirovannyy-islam-v-poiskah-novoy-ummy/viewer (InRussian).
Sharipova D. Beissembayev S. (2021) Causes of Violent Extremism in Central Asia: The Case of Kazakhstan. - Studies in Conflict & Terrorism. – Vol. 44, Issue 5 [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 08.04.2021 g.] https://doi.org/10.1080/1057610X.2021.1872163]
Schmid A.P. (2013) Radicalisation, De-Radicalisation, Counter-Radicalisation: A Conceptual Discussion and Literature Review. – ICCT Research Paper. [jelektronnyj resurs, data obrashhenija 02.04.2021 g.] DOI:10.19165/2013.1.02 https://www.icct.nl/download/file/ICCT-Schmid-Radicalisation-De-Radicalisation-Counter-Radicalisation-March-2013.pdf