Нажмуддин ән-Нәсәфи және оның имамдық мәселесіндегі концепциясы
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v29.i1.r2Кілттік сөздер:
Нажмуддин ән-Нәсәфи, имам, халифат, имамдық, Имамия мәзһабыАннотация
Мақалада белгілі тәпсір ғалымы, тарихшы, әрі көптеген биографиялық, тарихи танымал еңбектердің авторы, Әбу Хафс Омар ибн Мухаммед ибн Ахмад ибн Лұқман ән-Нәсәфидің өмірі мен еңбектері aрқaу болғaн. Нажмуддин ән-Нәсәфиге қатысты шағын биографиялық мәліметтер, оның жүріс-тұрысы, ұстаздары мен шәкірттері турасында айтылған сенімді деректер жинақталып қарастырылады. Әрі оның тәпсір, кәләм, фиқһ және хадис саласы бойынша жазылған бірқатар елеулі еңбектерінің аты мен мазмұны және арасындағы негізгі тақырыптары тарихи және биографиялық еңбектерге жүгіну арқылы қысқаша талданып назарға алынады. Ғұлaмaның ханафиттік доктрина негізінде жазылған төрт беттен тұратын шағын трактат Матуриди ілімінің Орта Азиядан басқа да мұсылман елдерінде кеңінен танылуына үлесін қосқан aтaқты «әл-Ақайд ән-Нәсәфия» aтты еңбегі назарға алынып, имамдыққа қатысты мәселелері талқыланады. Сондай-ақ, мақалада мұсылмандарда ережелері мен заңдарын жүзеге асыру үшін қандай да бір имамы (жетекші) болуы керектігі және имам лауазымына қойылатын шарттар қарастырылады. Имам заңдарды орындауда, қылмыстық жазаларды жүзеге асыруда, жауларға қарсы тұруда және мұсылман мемлекетінің аумағында тұратын азаматтардың құқықтарын қорғауда жеткілікті білімге, қабілетке, батылдыққа ие болуы керектігі баяндалады.
Түйін сөздер: Нажмуддин ән-Нәсәфи, имам, халифат, имамдық, Bмамия мәзһабы.
Библиографиялық сілтемелер
Abdulla al-Hararı (2014) Аl-Matolıb al-uafıa sharh al-Aqıda an-Nasafıa [Demands adequate in explaining the akyda An-nasafiya]. - Beırut: Dar al-masharı. – 257. (in Arabic)
Abdulmalık Abdurahman as-Sadı (2009) Islamskoe verouchenıe: tolkovanıe akydy "An-Nasafıa" [Islamic doctrine: interpretation of the akyda "An-nasafiya"]. – Kazan: DÝM RT. – 255. (in Russian)
Abu al-Falah Abdulhaı ıbn Ahmad (1986) Shazarat az-zahab fı ahbar mın zahab [Gold nuggets in the news]. 6 t. - Beırut: Dar ıbn Kasır. – 600. (in Arabic)
Abu al-Fıda Zaınuddın Qasım ıbn Qutlubuga (1992) Taj at-Tarajum fı tabaqat al-Hanafıa [Crown of translation in Hanafi biography]. - Beırut: Dar al-Qalam. – 568. (in Arabic)
Abu Hafs Omar ıbn Muhammad an-Nasafı (1999) Qand fı zıkr gulama Samarqand [Kand in the mention of Samarkand scholars]. - Iran: Aınat mıras. – 888. (in Arabic)
Abu Sagd Abdulkarım ıbn Muhammad as-Samganı (1975) Аt-Tahbır fı mujam al-kabır [Inking in the big lexicon]. 1 t. – Bagdad. – 656. (in Arabic)
Abu Sagd Abdulkarım ıbn Muhammad as-Samganı (1977) Аl-Ansab lı-Samganı [Genealogy of Al-Samgani]. 2 t. - Indıa: Daıra al-Maarıf al-Usmanıa.– 533. (in Arabic)
Iaqut al-Hamauı ar-Rumı (1993) Mujam al-Udaba [Literary dictionary]. - Beırut: Dar al-garb al-Islamı. – 3541. (in Arabic)
Muhammad ıbn Ahmad ıbn Osman az-Zahabı (1985) Sıar Alam an-nubala [Biography of scientists] 20 t. - Beırut: "Muassasatu ar-Rısala.– 680. (in Arabic)
Muhıddın Abu Muhammad al-Qusharı (1988) Аl-Jauahır al-Mudıa fı tabaqat al-Hanafıa [Precious Stones in Hanafi biography]. 2 t. - Rıad: Dar ıha al-Kutub al-arabıa.– 776. (in Arabic)
Muhıddın Abu Muhammad al-Qusharı (1988) Аl-Jauahır al-Mudıa fı tabaqat al-Hanafıa [Precious Stones in Hanafi biography]. 1 t. - Rıad: Dar ıha al-Kutub al-arabıa.– 418. (in Arabic)
Nasyr ıbn Abdulla ıbn Alı al-Qafarı (1994) Usul mazhab ash-shıga ]Origins of Shia doctrine[. 1t. – 1381. (in Arabic)
Sagd ad-Dın Masud ıbn Umar at-Taftazanı (2009) Sharh al-Aqaıd an-Nasafıa [Explanation of the Nasafi Doctrines]. - Karachı: Maktaba al-Madına. – 386. (in Arabic)
Sıraj ad-Dın Abu Hafs Omar ıbn Alı Ibn al-Mylaqqın (2008) Аt-Taudıh lısharh al-Jamı as-Sahıh [Clarification to explain Jamı as-Sahıh ]. 1 t. - Qatar: Dar al-Falah.– 443. (in Arabic)
