Қазақстандағы исламдық қаржыландыру индустриясы: өткені мен бүгіні
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v29.i1.r8Кілттік сөздер:
Исламдық қаржыландыру, Қазақстан, кедергілер, құқықтық инфрақұрылым, жол картасыАннотация
Қазақстан Орта Азия мемлекеттерінің арасында бірінші болып исламдық қаржыландыру индустриясын дамытуға ұмтылыс жасап, осы салада заңнамалық-құқықтық база қалыптастыруды қолға алған мемлекет. Бұл мақалада Қазақстан Республикасындағы исламдық қаржыландыру индустриясының өткен тарихы мен бүгінгі даму қарқыны зерделенді. Бірінші бөлімде Қазақстанда жүзеге асқан исламдық қаржы саласындағы тәжірибелер мен оқиғалар хронологиялық тәртіпте келтіріліп, оларға тарихи талдау жасалды. Екінші бөлімде еліміздегі исламдық қаржыландыру индустриясы бойынша орын алған заңнамалық өзгерістер мен толықтырулар, түрлі институционалды бастамалар, индустрияны дамыту үшін қабылданған жол карталары сыни талдау әдісін қолдану арқылы зерттелді. Еліміздегі 2012 – 2020 исламдық қаржыны дамытуға бағытталған стратегиялық жол картасында белгіленген жоспардың орындалу барысына баға беріліп, 2020 – 2025 жылдарға арналып бекітілген жаңа жол картасының мазмұны талдауға алынды. Зерттеу нәтижесі Қазақстан нарығының көлемі исламдық қаржыландыру индустриясын дамыту бағытында жүзеге асқан түрлі реформалар мен бастамаларға қарамастан әлі күнге дейін діттеген межеге толық жетпегендігін көрсетті. Талдау нәтижесінде елдегі исламдық қаржы саласының қарқынды дамуын тежеуші мынандай факторлар анықталды: 1) исламдық қаржы бойынша құқықтық инфрақұрылымның әлі толықтай жетілмеуі; 2) қаржы институттарының құрылуы мен қызмет етуіне байланысты заңнамалық талаптардың күрделілігі; 3) сала бойынша маманданған кадр әлеуетінің жетіспеушілігі; 4) жергілікті халықтың исламдық қаржы өнімдері туралы ақпараттану деңгейінің төмендігі.
Түйін сөздер: Исламдық қаржыландыру, Қазақстан, кедергілер, құқықтық инфрақұрылым
Библиографиялық сілтемелер
References
Алиева Б. (2016) Роль исламского финансирование в Казахстане. – Алматы: Вестник КазНУ. Серия Экономическая. № 2 (114). – 201-204.
Байдаулет Е., Салихова А., Кашимова Л. (2014) Основы этических (исламских) финансов. – Павлодар: PrimaLux. – 325.
Беккин Р. (2010) Исламская экономическая модель и современность. – Москва: Издательский дом Марджани. – 316.
Гриднева Е., Сарыбаева Г. (2019) Возможности развития исламских финансов для экономики Казахстана. – Алматы: Вестник университета Кайнар № 2.1. – 24-28.
Исхаков И. (2010) Опыт Республики Казахстан в привлечении исламского банковского капитала. – Татарстан: Научные труды ЦПЭИ. Экономика. – 74-80.
Национальный Банк Казахстана (2017) Хроника развития исламского финансирования в Казахстане. Электронный ресурс: https://www.finreg.kz/document/?docid=4680&switch=rus
О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республик Казахстан по вопросам организации и деятельности исламских банков и организации исламского финансирования (2009) – URL https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z090000133_О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам страхования и исламского финансирования (2015) – URL https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1500000311
Постановление Совета Министров Казахской ССР (1990) Электронный ресурс: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P900000472_
Рыскулов А. (2010) Исламское Страхование (Такафул): 5 ключевых принципов. – Алматы: Региональный Финансовый Центр города Алматы. – 1-7.
Шуптыбаева Д. (2014) Қазақстандағы Исламдық Қаржыландыру. – Нұр Сұлтан: ҚазЭҚХСУ жаршысы, № 4. – 106-112.
References
AFR (n.d.) – The website of The Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of Financial Market. Available at: https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/press/news/details/254186?lang=en
AIFC (2020) Al Rayan Investment LLC is working on a process to establish a fully-fledged and digital bank in the Astana International Financial Centre. Available at: https://aifc.kz/press-relizy/al-rayan-investment-llc-a-wholly-owned-subsidiary-of-masraf-al-rayan-qpsc-is-working-on-a-process-to-establish-a-fully-fledged-and-digital-bank-in-the-astana-international-financial-centre-aifc/ [Accessed on: 14 December 2021].
Al Saqr Finance. (n.d.) Our team. The website of JSC Al Saqr Finance. Available at: https://alsaqr.kz/ [Accessed on: 5 October 2020]
Alieva B. (2016) Rol' islamskogo finansirovanie v Kazahstane [The role of Islamic Finance in Kazakhstan]. – Almaty: Vestnik KazNU. Serija Jekonomicheskaja. № 2 (114). – 201-204. (in Russian)
An interview conducted by authors (2019) An interview with Janturin Aidar, Business Development Officer at Astana International Financial Center. At: 17th October 2019. – Nur Sultan.
An interview conducted by authors (2019) An interview with Kuralay Yeldesbay, the Chairman of the Board of Association of Islamic Finance Professionals. At: 24th October 2019. – Nur Sultan.
ARDFM (n.d.) The Legislative framework. Available at: https://finreg.kz/?docid=783&switch=english
Baidaulet Y. (2019) Chronology of Islamic Finance in Central Asia: Kazakhstan. – Islamic Finance news, Vol. 16. Issue 19. 15th May 2019. – 21-22.
Baidaulet Y., Salihova A., Kashimova L. et.al. (2014) Osnovy jeticheskih (islamskih) finansov [Basics of ethical Islamic financing]. – Pavlodar: PrimaLux. – 325. (in Russian)
Bekkin R. (2010) Islamskaja jekonomicheskaja model' i sovremennost' [Modern Islamic Economic Model]. – Moskva: Izdatel'skij dom Mardzhani. – 316. (in Russian)
BTA (08.05.2007) Bank Turan Alem JSC USD 250 000 000 Syndicated Wakala restricted with Commodity Murabaha Financing Facility. – The website of BTA bank. Available at: http://bta.kz/en/press/news/2007/07/12/226/ [Accessed on: November 7, 2020]
BTA (12.07.2007) JSC “Bank Turan Alem” and Emirates Bank Group agree on mutual cooperation. – The website of BTA bank. Available at: http://bta.kz/en/press/news/2007/05/08/237/ [Accessed on: November 7, 2020]
Gridneva E., Sarybaeva G. (2019) Vozmozhnosti razvitija islamskih finansov dlja jekonomiki Kazahstana [Opportunities for the development of Islamic Finance for the Economy of Kazakhstan]. – Almaty: Vestnik universiteta Kajnar № 2.1. – 24-28. (in Russian)
ICD-Refinitiv (2021) Islamic Finance Development Report 2020. – Available at: https://icd-ps.org/uploads/files/ICD-Refinitiv%20IFDI%20Report%2020201607502893_2100.pdf
IFDI Refinitiv Thomson Reuters (2020) Islamic Finance Development Indicator 2020. Available at: https://apac1.apps.cp.thomsonreuters.com/web/Apps/IFDI [Accessed on: November 8, 2020]
IsDB. (n.d.) IsDB Group Interactive Map. – The website of IsDB. Available at: https://www.isdb.org/projects/map [Accessed on: November 7, 2020]
Iskhakov I. (2010) Opyt Respubliki Kazahstan v privlechenii islamskogo bankovskogo kapitala [Experience of Republic of Kazakhstan in attraction an Islamic Banking Capital]. – Tatarstan: Centr perspektivnyh jekonomicheskih issledovanij. Jekonomika. – 74-80. (in Russian)
Khaki, G., Malik B. (2013) Islamic Banking and Finance in Post-Soviet Central Asia with Special Reference to Kazakhstan. – Journal of Islamic Banking and Finance. Vol. 1. No. 1. December 2013. – 11-22.
KIC (n.d.). About us. The website of Kazakhstan Ijara Company. Available at: http://kic.kz/о-компании/шариатское-бюро-srb/ [Accessed on: 5 October 2020]
Maggs Peter B. (2011) Islamic Banking in Kazakhstan Law. – The Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers, Review of Central and East European Law, № 36. – 369-396.
National Bank of Kazakhstan (2017) Hronika razvitija islamskogo finansirovanija v Kazahstane [History of Islamic Finance in Kazakhstan]. Available at: https://www.finreg.kz/document/?docid=4680&switch=rus
O vnesenii izmenenij i dopolnenij v nekotorye zakonodatel'nye akty Respublik Kazahstan po voprosam organizacii i dejatel'nosti islamskih bankov i organizacii islamskogo finansirovanija [Amendments to laws of the Republic of Kazakhstan aimed at incorporating Islamic banks and regulating their activities, establishing Islamic financial system] (2009) Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z090000133 (in Russian)
O vnesenii izmenenij i dopolnenij v nekotorye zakonodatel'nye akty Respubliki Kazahstan po voprosam strahovanija i islamskogo finansirovanija [Amendments to some legislative acts of the Republic of Kazakhstan concerning insurance and Islamic financing] (2015) Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1500000311 (in Russian)
Resolution of Ministers Council of Kazakh SSR (30.11.1990) Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P900000472 [Accessed on: November 7, 2020]
Ryskulov A. (2010) Islamskoe Strahovanie (Takaful): 5 kljuchevyh principov [Islamic insurance (Takaful): 5 key principles]. – Almaty: Almaty Regional Financial Center. – 1-7. (in Russian)
Shuptybaeva D. (2014) Qazaqstandagy islamdyq qarjylandyru [Islamic Finance in Kazakhstan]. – Nur-Sultan: Bulletin of the KazUEFIT, No.4. – 106-112. (in Kazakh)
Stambakiyev N., Kahf M. (2020) Shariah Governance in Islamic Financial Institutions in Kazakhstan: Reality and Challenges. Journal of King Abdulaziz University: Islamic Economics, 33 (3). – 121-138.
The law on Banks and Banking Activity in the Republic of Kazakhstan (1995) Available at: https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z950002444_
Thomson Reuters, CIBAFI, IRTI (2016) Kazakhstan Islamic Finance 2016, A New Frontier for Islamic Finance. – Nur-Sultan: Prepared for National Bank of Kazakhstan. – 135.
Wolters, A. (2013) Islamic Finance in the States of Central Asia: Strategies, Institutions, First Experiences. – Berlin: PFH Research Papers no. 01, 2013, PFH Private Hochschole Göttingen. – 32.
Zaman Bank (n.d.) About the bank. The website of “Islamic Bank “Zaman Bank” JSC. Available at: http://zamanbank.kz/ [Accessed on: 5 October 2020]
ZICO Shariah (2020) Islamic Finance Master Plan for the Republic of Kazakhstan 2020-2025. – Nur-Sultan: Prepared for AIFC, Supported by IsDB. Available at: https://tinyurl.com/ISMPRK2025 [Accessed on: 15/11/2021].
Алиева Б. (2016) Роль исламского финансирование в Казахстане. – Алматы: Вестник КазНУ. Серия Экономическая. № 2 (114). – 201-204.
Байдаулет Е., Салихова А., Кашимова Л. (2014) Основы этических (исламских) финансов. – Павлодар: PrimaLux. – 325.
Беккин Р. (2010) Исламская экономическая модель и современность. – Москва: Издательский дом Марджани. – 316.
Гриднева Е., Сарыбаева Г. (2019) Возможности развития исламских финансов для экономики Казахстана. – Алматы: Вестник университета Кайнар № 2.1. – 24-28.
Исхаков И. (2010) Опыт Республики Казахстан в привлечении исламского банковского капитала. – Татарстан: Научные труды ЦПЭИ. Экономика. – 74-80.
Национальный Банк Казахстана (2017) Хроника развития исламского финансирования в Казахстане. Электронный ресурс: https://www.finreg.kz/document/?docid=4680&switch=rus
О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республик Казахстан по вопросам организации и деятельности исламских банков и организации исламского финансирования (2009) – URL https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z090000133_О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам страхования и исламского финансирования (2015) – URL https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1500000311
Постановление Совета Министров Казахской ССР (1990) Электронный ресурс: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P900000472_
Рыскулов А. (2010) Исламское Страхование (Такафул): 5 ключевых принципов. – Алматы: Региональный Финансовый Центр города Алматы. – 1-7.
Шуптыбаева Д. (2014) Қазақстандағы Исламдық Қаржыландыру. – Нұр Сұлтан: ҚазЭҚХСУ жаршысы, № 4. – 106-112.
References
AFR (n.d.) – The website of The Agency of the Republic of Kazakhstan for Regulation and Development of Financial Market. Available at: https://www.gov.kz/memleket/entities/ardfm/press/news/details/254186?lang=en
AIFC (2020) Al Rayan Investment LLC is working on a process to establish a fully-fledged and digital bank in the Astana International Financial Centre. Available at: https://aifc.kz/press-relizy/al-rayan-investment-llc-a-wholly-owned-subsidiary-of-masraf-al-rayan-qpsc-is-working-on-a-process-to-establish-a-fully-fledged-and-digital-bank-in-the-astana-international-financial-centre-aifc/ [Accessed on: 14 December 2021].
Al Saqr Finance. (n.d.) Our team. The website of JSC Al Saqr Finance. Available at: https://alsaqr.kz/ [Accessed on: 5 October 2020]
Alieva B. (2016) Rol' islamskogo finansirovanie v Kazahstane [The role of Islamic Finance in Kazakhstan]. – Almaty: Vestnik KazNU. Serija Jekonomicheskaja. № 2 (114). – 201-204. (in Russian)
An interview conducted by authors (2019) An interview with Janturin Aidar, Business Development Officer at Astana International Financial Center. At: 17th October 2019. – Nur Sultan.
An interview conducted by authors (2019) An interview with Kuralay Yeldesbay, the Chairman of the Board of Association of Islamic Finance Professionals. At: 24th October 2019. – Nur Sultan.
ARDFM (n.d.) The Legislative framework. Available at: https://finreg.kz/?docid=783&switch=english
Baidaulet Y. (2019) Chronology of Islamic Finance in Central Asia: Kazakhstan. – Islamic Finance news, Vol. 16. Issue 19. 15th May 2019. – 21-22.
Baidaulet Y., Salihova A., Kashimova L. et.al. (2014) Osnovy jeticheskih (islamskih) finansov [Basics of ethical Islamic financing]. – Pavlodar: PrimaLux. – 325. (in Russian)
Bekkin R. (2010) Islamskaja jekonomicheskaja model' i sovremennost' [Modern Islamic Economic Model]. – Moskva: Izdatel'skij dom Mardzhani. – 316. (in Russian)
BTA (08.05.2007) Bank Turan Alem JSC USD 250 000 000 Syndicated Wakala restricted with Commodity Murabaha Financing Facility. – The website of BTA bank. Available at: http://bta.kz/en/press/news/2007/07/12/226/ [Accessed on: November 7, 2020]
BTA (12.07.2007) JSC “Bank Turan Alem” and Emirates Bank Group agree on mutual cooperation. – The website of BTA bank. Available at: http://bta.kz/en/press/news/2007/05/08/237/ [Accessed on: November 7, 2020]
Gridneva E., Sarybaeva G. (2019) Vozmozhnosti razvitija islamskih finansov dlja jekonomiki Kazahstana [Opportunities for the development of Islamic Finance for the Economy of Kazakhstan]. – Almaty: Vestnik universiteta Kajnar № 2.1. – 24-28. (in Russian)
ICD-Refinitiv (2021) Islamic Finance Development Report 2020. – Available at: https://icd-ps.org/uploads/files/ICD-Refinitiv%20IFDI%20Report%2020201607502893_2100.pdf
IFDI Refinitiv Thomson Reuters (2020) Islamic Finance Development Indicator 2020. Available at: https://apac1.apps.cp.thomsonreuters.com/web/Apps/IFDI [Accessed on: November 8, 2020]
IsDB. (n.d.) IsDB Group Interactive Map. – The website of IsDB. Available at: https://www.isdb.org/projects/map [Accessed on: November 7, 2020]
Iskhakov I. (2010) Opyt Respubliki Kazahstan v privlechenii islamskogo bankovskogo kapitala [Experience of Republic of Kazakhstan in attraction an Islamic Banking Capital]. – Tatarstan: Centr perspektivnyh jekonomicheskih issledovanij. Jekonomika. – 74-80. (in Russian)
Khaki, G., Malik B. (2013) Islamic Banking and Finance in Post-Soviet Central Asia with Special Reference to Kazakhstan. – Journal of Islamic Banking and Finance. Vol. 1. No. 1. December 2013. – 11-22.
KIC (n.d.). About us. The website of Kazakhstan Ijara Company. Available at: http://kic.kz/о-компании/шариатское-бюро-srb/ [Accessed on: 5 October 2020]
Maggs Peter B. (2011) Islamic Banking in Kazakhstan Law. – The Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers, Review of Central and East European Law, № 36. – 369-396.
National Bank of Kazakhstan (2017) Hronika razvitija islamskogo finansirovanija v Kazahstane [History of Islamic Finance in Kazakhstan]. Available at: https://www.finreg.kz/document/?docid=4680&switch=rus
O vnesenii izmenenij i dopolnenij v nekotorye zakonodatel'nye akty Respublik Kazahstan po voprosam organizacii i dejatel'nosti islamskih bankov i organizacii islamskogo finansirovanija [Amendments to laws of the Republic of Kazakhstan aimed at incorporating Islamic banks and regulating their activities, establishing Islamic financial system] (2009) Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z090000133 (in Russian)
O vnesenii izmenenij i dopolnenij v nekotorye zakonodatel'nye akty Respubliki Kazahstan po voprosam strahovanija i islamskogo finansirovanija [Amendments to some legislative acts of the Republic of Kazakhstan concerning insurance and Islamic financing] (2015) Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1500000311 (in Russian)
Resolution of Ministers Council of Kazakh SSR (30.11.1990) Available at: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P900000472 [Accessed on: November 7, 2020]
Ryskulov A. (2010) Islamskoe Strahovanie (Takaful): 5 kljuchevyh principov [Islamic insurance (Takaful): 5 key principles]. – Almaty: Almaty Regional Financial Center. – 1-7. (in Russian)
Shuptybaeva D. (2014) Qazaqstandagy islamdyq qarjylandyru [Islamic Finance in Kazakhstan]. – Nur-Sultan: Bulletin of the KazUEFIT, No.4. – 106-112. (in Kazakh)
Stambakiyev N., Kahf M. (2020) Shariah Governance in Islamic Financial Institutions in Kazakhstan: Reality and Challenges. Journal of King Abdulaziz University: Islamic Economics, 33 (3). – 121-138.
The law on Banks and Banking Activity in the Republic of Kazakhstan (1995) Available at: https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z950002444_
Thomson Reuters, CIBAFI, IRTI (2016) Kazakhstan Islamic Finance 2016, A New Frontier for Islamic Finance. – Nur-Sultan: Prepared for National Bank of Kazakhstan. – 135.
Wolters, A. (2013) Islamic Finance in the States of Central Asia: Strategies, Institutions, First Experiences. – Berlin: PFH Research Papers no. 01, 2013, PFH Private Hochschole Göttingen. – 32.
Zaman Bank (n.d.) About the bank. The website of “Islamic Bank “Zaman Bank” JSC. Available at: http://zamanbank.kz/ [Accessed on: 5 October 2020]
ZICO Shariah (2020) Islamic Finance Master Plan for the Republic of Kazakhstan 2020-2025. – Nur-Sultan: Prepared for AIFC, Supported by IsDB. Available at: https://tinyurl.com/ISMPRK2025 [Accessed on: 15/11/2021].
Қосымша файлдар
Как цитировать
Nagayev, R., & Stambakiyev, N. (2022). Қазақстандағы исламдық қаржыландыру индустриясы: өткені мен бүгіні. ҚазҰУ Хабаршысы, Дінтану сериясы, 29(1), 61–71. https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v29.i1.r8
Шығарылым
Бөлім
Дінтану
