Қазақстан Республикасындағы діни конверсияның әлеуметтік бірегейлікке әсері
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v31.i3.r6Кілттік сөздер:
діни конверсия, әлеуметтік бірегейлік, дін социологиясы, діни қатыстылық, феноменАннотация
Мақалада ХХ ғасыр барысындағы діни конверсия үдерістері мен қоғамның діни-рухани саласындағы өзгерістерістерді түсіндірудің әртүрлі концепцияларын ұсынған психологиялық зерттеулерге салыстырмалы талдау жасалады. Діни конверсияның психологиялық себептері мен мотивациялары 1900-1930 жылдар аралығында У. Джеймстің, С. Холлдың, З. Фрейдтің және олардың осы бағыттағы интеллектуалды ізденістерін жалғастырған ізбасарларының еңбектерінде көрініс тапты, алайда кейінгі шектеулер мұндай жұмыстың тоқтатылуына әкелді. Алайда, 1960 жылдардағы қоғам өміріндегі діни үдерістердің қайта жандануына байланысты бұл мәселе қайта белең алды. Содан бері діни конверсияның қарқыны мен ауқымы айтарлықтай кеңейе түсті. Бұл бағыттағы жаңа зерттеулер христиан, ислам, иудаизм діндерімен қатар басқада әртүрлі діндерге ауысуды қарастырады. Жаңа діни қозғалыстар аясындағы діни конверсия уақыты, мотивациясы, контексті және бағыты (соның ішінде, деконверсия құбылысы) бойынша өзгеретін процесс ретінде қарастырылады. Әлемдік діндердің сенім неіздерінің және т.б. компоненттерінің ұқсастығы Стивен Протероға бұл ұқсастықты "отбасылық ұқсастық" деп атауға мүмкіндік береді. "Барлық діндерге рәсімдер, жазбалар, қасиетті күндер мен жиналу орындары кіреді. Діндердің моральдық-этикалық қағидаттарының жалпыадамзаттық құндылықтарға үлкен мән беруі адамдардың бір-бірімен қарым-қатынасындағы ортақ ұстанымдардың орнығуына ықпал етеді. Ибраһимдік діндердің генетикалық жақындығы және жалпы адамзаттық сананың ортақ гуманистік құндылықтарға бағытталуы, діни таңдау құқының мойындалуы мен діни наным-сенім бостандығы қазіргі діни конверсия мен діни-рухани үдерістердің негізгі трендін айқындайды.
Түйін сөздер: діни конверсия, әлеуметтік бірегейлік, дін социологиясы, діни қатыстылық, феномен
Библиографиялық сілтемелер
Васильев С. Ф., Дёмин И. В. (2014) учебное пособие базовый курс по философии для бакалавров -379с
Жанат А. (2020) Қазақстанда неше мешіт, қанша секта бар? https://inbusiness.kz/kz/news/kazakstanda-neshe-meshit-kansha-sekta-bar
Жолдасбеков М. (2011) Дін – ұстай алсаң қасиетің, ұстай алмасаң қасіретің / Егемен Қазақстан. 24 тамыз, 2011. https://egemen.kz/article/14538-myrzatay-zholdasbekov-din-%E2%80%93-ustay-alsanh-qasietinh-ustay-almasanh-qasiretinh
Закон Республики Казахстан "О религиозной деятельности и религиозных объединениях". 11 октября 2011 г., № 483-IV РК.
Исаева, В. Б. (2013) Социологические исследования религиозной конверсии в зарубежной научной традиции: классические концептуальные модели // Научное обозрение. Серия 2. Гуманитарные науки. - № 6. – 28-36.
Лютова С.Н. (2007) Основы психологии и коммуникативной компетентности. – М.: МГИМО-Университет. – 305.
Мартинович, В. А. (2006) Интеллектуальный тип конверсии // Религия и общество - 2: актуальные проблемы современного религиоведения: сборник научных трудов. – Могилев: МГУ им. А. А. Кулешова. – 195-197.
Первин Л., Джон О. (2001) Психология личности: Теория и исследования. – М.: Аспект Пресс. – 607.
Платонов К.К. (1971) Психологические корни религии // Вопросы научного атеизма. Вып.11. – М.: Мысль. – 89.
Стецкевич, М. С. (2006) Свобода совести: учебное пособие. - СПб: Изд-во С.Пб. ун-та. – 299.
Телебаев Г.Т. (2007) Этнорелигиозная идентификация молодежи Казахстана. Основные итоги республиканского социологического исследования. – Астана: ТОО «Мастер ПО». – 255.
Телебаев Г. Т. особенности религиозности современной казахской молодежи. - [Электрон.ресурс]. – 2006. – URL: http://www.isras.ru/abstract_bank/1210064319.pdf (дата обращения: 12.01.2021)
Яблоков И. Н. (1994) Основы религиоведения / под ред. И. Н. Яблокова. – М.: Высшая школа. – 368.
References
Bulanova I.S. (2013) Smyslovoe soderjanie religioznoy konversii /I Religiovedenie [The Semantic Content of Religious Conversion / I Religious Studies]. - № 4. - S. 132-138. (in Russian)
Isaeva, V. B. (2013) Sotsiologicheskie issledovaniya religioznoy konversii v zarubejnoy nauchnoy traditsii: klassicheskie kontseptualnye modeli [Sociological studies of religious conversion in the foreign scientific tradition: classical conceptual models] // Nauchnoe obozrenie. Seriya 2. Gumanitarnye nauki. - № 6. – 28-36. (in Russian)
Kazakhstan Population 2022 (Live) (2022) https://worldpopulationreview.com/countries/kazakhstan-population
Liýtova S.N. (2007) Osnovy psihologii kommýnikativnoi kompetentnosti [Fundamentals of psychology and communicative competence]. – M.: MGIMO University. – 305.
Martinovich, V. А. (2006) Intellektual`nyi tip konversii // Religiya i obshestvo - 2 : aktual`nye problemy sovremennogo religiovedeniya: sbornik nauchnyh trudov [Intellectual type of conversion // Religion and society - 2: actual problems of modern religious studies: collection of scientific papers]. – Mogilev: MGU im. А. А. Kuleshova. – 195-197. (in Russian)
Pervın, L., Djon, O. (2001) Psıhologııa lıchnostı: Teorıya ı ıssledovanıya [Personality Psychology: Theory and Research]. – M.: Aspekt Press. – 607. (in Russian)
Platonov K.K. (1971) Psixologicheskie korni religii // Voprosy nauchnogo ateizma [Psychological roots of religion // Questions of scientific atheism ] Vol.11. - M.: Mysl`. – 89. (in Russian)
Stetskevıch, M. S. (2006) Svoboda sovestı: ýchebnoe posobıe [Freedom of conscience: study guide]. – SPb: S.Pb. University Press. – 299.
Telebaev G.T. (2007) Etnorelıgıoznaıa ıdentıfıkatsııa molodejı Kazahstana. Osnovnye ıtogı respýblıkanskogo sotsıologıcheskogo ıssledovanııa [Peculiarities of religiosity of modern Kazakh youth]. – Astana: Master PO LLP. – 255.
Telebaev G. T. osobennostı relıgıoznostı sovremennoı kazahskoı molodejı. [Elektron.resýrs]. – 2006. – URL: http://www.isras.ru/abstract_bank/1210064319.pdf. (data obraenııa: 12.01.2021)
Vasılev S. F., Dёmın I. V. (2014) Ýchebnoe posobie bazovyi kýrs po filosofii dlia bakalavrov [Textbook basic course in philosophy for bachelors]. – Barnauyl: AltGTU. – 379.
Yablokov I. N. (1994) Osnovy religiovedeniya [Basics of Religious Studies] / pod red. I. N. Yablokova. - M.: Vysshaya shkola. – 368. (in Russian)
Zakon Respubliki Kazaxstan (2011) "O religioznoy deyatel`nosti i religioznyh obʼedineniyah" [The Law of the Republic of Kazakhstan dated 11 October, 2011 No. № 483-IV on Religious Activities and Religious Organizations]. 11 oktyabr` 2011, № 483-IV RK.
Zhanat A. (2020) Kazakhstanda neshe meshit, kansha sectf bar? https://inbusiness.kz/kz/news/kazakstanda-neshe-meshit-kansha-sekta-bar (in Kazakh)
Zholdasbekov M. (2011) Din - ustay alsan kasietin, ustay almasan kasiretin [Religion is a virtue if you can hold it, a misery if not] / Yegemen Qazaqstan. October 24, 2011. https://egemen.kz/article/14538-myrzatay-zholdasbekov-din-%E2%80%93-ustay-alsanh-qasietinh-ustay-almasanh-qasiretinh (in Kazakh)
