Шаманизм және метафизика
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2022.v31.i3.r10Кілттік сөздер:
шаманизм, экстаз, шабыт, сана, жанАннотация
Бұл мақалада мен шаман онтологиясының өміршеңдігін зерттеймін. Неміс философы Людвиг Клагестің (1872-1956) призмасы арқылы мен шаманизмнің философиялық құндылықтарын ұсынуды қарастырамын. Клагес сананың өзгерген күйлерін байыпты қабылдаған дәстүрді ұсынған соңғы еуропалық философтардың бірі болды. Клагес болса қиратушы деп сипатталған "рухқа" (=ақыл, ерік) нәр, тірлік сыйлаушы сипатындағы "жанды" (=өмір) қарсы қоя отырып қарастырған. Оның ойлау жолын "психофилософия" деп атауға да болады, өйткені ол психология мен космологияны үйлестіре зерделеген. Клагестің зияткерлік мұрасы - неміс романтизмінің мұрасы-ХХ және ХХІ ғасырлардағы көтерілген басым философиялық және ғылыми ойларда толығымен түбегейлі ескерілмеді (жоққа шығарылмады). Бұл мақалада Мен Клагестің философиясы сананың терең күйлерін ғана емес, сонымен бірге "түпнұсқа бейнелердің" үйлесімділігін де түсіндіретінін көрсетуге тырысамын. Бұл мәселені қарастыру философиялық ойлау мен бақсылық (шамандық) сана арасындағы алшақтықты жоюға мүмкіндік береді. Мен сондай-ақ шамандық сананың "патологияға" деген болжамды бейімділігіне де қысқаша тоқталамын. Өкінішке орай, Клагестің жұмысы осы күнге дейін іс жүзінде аударылған жоқ. Сондықтан зерттеу жұмысымда мен дәлел ретінде ең маңызды делінген үзінділерді аудардым.
Түйін сөздер: шаманизм, экстаз, шабыт, сана, жан
Библиографиялық сілтемелер
Bishop, Paul (2018). Ludwig Klages and the Philosophy of Life. A Vitalist Toolkit. London/New York: Routledge. Alksnis, Gunnar (2015, 1970). Chthonic Gnosis. Ludwig Klages and his Quest for the Pandaemonic All. München: Theion Publishing.
Eliade, Mircea (1972). Shamanism. Archaic Techniques of Ecstasy. Princeton: Princeton University Press (orig. French ed., 1951).
Empedokles. Fragments and Commentary (1898). Trans. Arthur Fairbanks. London: K. Paul, Trench, Trubner.
Fichte, I.H. (1876). Anthropologie. Leipzig: Brockhaus.
Halifax, Joan (1979). Shamanic Voices. A Survey of Visionary Narratives. New York: Dutton.
Houston, Jean (2011, 1974). ‘Myth, Consciousness, and Psychic Research,’ in: Mitchell, E.D. (ed.). Psychic Exploration. A Challenge for Science, Understanding the Nature and Power of Consciousness. New York G. P. Putnam’s Sons
Kelly, Edward F. et al. (2010, 2007). Irreducible Mind: Toward a Psychology for the 21st Century. New York etc.: Rowman & Littlefield Publ.
Klages, Ludwig (1981, 1929-1932). Der Geist als Widersacher der Seele (‘The Spirit as the Adversary of the Soul’). Bonn: Bouvier Verlag. Sigl. GWS.
Prel, Carl du (1888). Die monistische Seelenlehre (‘Monistic Doctrine of the Soul’). Leipzig: Günther.
Sahni, Sanjeev P., Tithi Bhatnagar, Pankaj Gupta, Eds. (2022). Spirituality and Management. From Models to Applications. Singapore: Springer.
Stein, Murray, Ed. (1984, 1982). Jungian Analysis. Boulder & London: Shambhala.
Steinbeck, Albrecht (1836). Der Dichter ein Seher, oder über die innige Verbindung der Poesie und der Sprache mit dem Hellsehen (‘The Poet as a Seer, or, the Intimate Connection between Poetry and Language, and Clairvoyance’). Leipzig: G.J. Göschen.
Tuéni, Nadia (1985). Les œuvres poétiques complètes. Beyrouth: Ed. an-Nahar.
