Дәстүрлі ислам және оның қоғамның ұлттық бірегейлігінің интеграциялық және дезинтеграциялық үдерістерінің динамикасына әсері
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v35.i3.r5Кілттік сөздер:
дәстүрлі ислам, ұлттық бірегейлік, қазақ қоғамы, дүниетаным, салт-дәстүрАннотация
Мақалада отандық ғалымдардың зерттеулерінің негізінде Қазақстан тарихындағы исламның даму тенденциясына сараптама жасалып, оның қоғамның ұлттық бірегейлігінің интеграциялық және дезинтеграциялық үрдістеріне әсер ету жолдары мен тәсілдері, даму динамикасы зерттеледі. Авторлар ислам діннің қазақ қоғамындағы мәртебесіне шынайы жағдайы мен рөліне баға бере отырып, қазіргі діни жағдайда орын алған саясиланған исламның теріс салдарының мәнін ашу мақсатын қояды. Зерттуде радикалды исламдық ұйымдардың идеологиялық негізі Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігіне, қоғамдағы этносаралық және конфессияаралық тұрақтылыққа кері әсері талқыланып, рухани тірек ретінде дәстүрлі исламды жаңғыртудың негізгі тенденцияларына сараптама жасалады. Мақаланың әдіснамалық негізін салыстырмалы-тарихи, феноменологиялық, жүйелік әдістер құрайды. Диалектикалық принципі негізінде каузальді талдау және әлеуметтік аналитика сияқты әдістер қолданылды. Қорытындылай келе авторлар Қазақстандағы мемлекеттің зайырлылық саясатын жүзеге асыруда толеранттылық пен діни тағаттылықты орнатуда, ұлтаралық жəне дінаралық келісімді қолдауда жəне дін мен ұлт мəселесіне қатысты қақтығыстардың алдын алуда қоғамның рухани тірегі болу дәстүрлі исламның міндеті деп тұжырым жасайды. Мақаланың ғылыми тұжырымдары мемлекеттік бағдарламаларда, қоғамның рухани салаларын жетілдіруде мемлекеттік қызметкерлер, зерттеушілер мен оқытушылар, дінтануды зерттеу мен оқыту барысында пайдалана алады.
Түйін сөз: дәстүрлі ислам, ұлттық бірегейлік, қазақ қоғамы, дүниетаным, салт-дәстүр.
Библиографиялық сілтемелер
Әдебиеттер
Асалыоглу, А. (2011) Ислам мазхабтары тарихы. – Түркістан. – 190. https://nmu.edu.kz/wp-content/uploads/2020/02/Islam-mazhabtary-tarihy.-Asalyogly-Adam-1.pdf
Байтенова Н.Ж. (2007) Қазақстан Президентінің «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты жолдауындағы Қазақстандағы конфессияаралық келісім мәселесі. // «Өркениеттер сұқбатын» дамытуда Қазақстан мәдениетаралық және конфессияаралық келісімнің әлемдік орталығы ретінде. Халықаралық ғылыми практикалық конференциялардың материалдары. – Алматы. – 288.
Бакина Н.С. (2006) История культуры тюрков. – Алматы: Үш қиян. – 180.
Басилов В.Н., Кармышева Д. Х.: Ислам у казахов (до 1917 г.) https://ia-centr.ru/experts/iats-mgu/v-n-basilov-d-kh-karmysheva-islam-u-kazakhov-do-1917-g-/
Бегалинова K.K. (2012) Ислам в Казахстане: история его распространения. https://web.archive.org/web/20140407074501/http://portal.kazntu.kz/files/publicate/2014-01-23-12004.pdf
Биекенов К., Садырова М. (2007) Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. – Алматы: Сөздік-Словарь. – 344.
Валиханов Ч.Ч. (1985) Заметки по истории южносибирских племен. Собрание сочинений. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии. Т. 1. – 294.
Валиханов Ч.Ч. (1985) Следы шаманства у киргизов. Собрание сочинений. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии. Т. 4. – 48.
Гумилев Л.Н. (2007) Древняя Русь и Великая степь. – Москва: АСТ, Хранитель. – 656.
Дербісәлі Ә. (2012) Біз ұстанатын діни жол. – Алматы: «Ислам мәдениеті мен білімін қолдау қоры». – 36.
Есім Ғ. (1996) Сана болмысы (Саясат пен мәдениет туралы ойлар). ІІ кітап. – Алматы: Ғылым. – 61.
Есім Ғ. (2006) Дін өркениеті. Қаз ҰУ Хабаршысы Философия сериясы. Мәдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. №2 (26). – Алматы.
Кенжалиев З.Ж., Даулетова С.О. (1993) Казахское обычное право в условиях советской власти (1917-1937 гг.). – Алматы: Ғылым. – 285.
Кенжетай Д. (2016) Сәләфизм ұстанымы «кеңестік идеологиядан» да қауіпті. http://mazhab.kz/kk/maqalalar/galymdar-minberi/dosai-kenjetai/dosai-kenjetai-salafizm-ustanymy-kenestik-ideologiyadan-da-qauipti-2822/
Тұрсын Ғабитов Ғ., Алимжанова Ә. /құраст. (2018) Қазақстан руханиаты мен мәдени ескерткіштерінің энциклопедиясы – Алматы: Қазақ университеті. – 298.
Муминов А. К. (2015) «Ханафитский мазхаб в истории Центральной Азии / под редакцией С.М. Прозорова. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы. – 400.
Нуртазина Н.Д. (2021) Ислам в истории Казахстана: новые подходы и итоги изучения проблемы за 30-летие независимости (1991-2021). Вестник Каз НУ: Серия историческая. № 3. https://bulletin-history.kaznu.kz/index.php/1-history/issue/view/44
Нысанбаев А., Курманбаев Е. (2013) Исламское возрождение в Казахстане. Влияние религии на современный мир. Материалы международной научно-практической конференции / Под общ. Ред. З.К. Шаукеновой. – Алматы: ИФПР КП МОН РК. – 406.
Оңғаров Е.А. (2014) Қазақ мәдениеті және ислам құндылықтары. – Алматы: «Көкжиек» бапасы. – 272.
Ораз С. (2014) Дін мен дәстүр. – Алматы: Ғибрат. – 192.
Ораз С. (2018) Ұлы дала төсіндегі ислам. – Астана: ҚМДБ. – 280.
Сабдин А.К. (2020) Радикалсыздандырудың теологиялық нарративтері. Әдістемелік құралы. – Алматы:Bsquard. – 468.
Сәрсембаев Р.М.(2021) Қазіргі замандағы діни плюрализм жағдайындағы ислам. Философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы. – 199.
Султангалиева А. (2015) Религиозная идентичность и национальная интеграция в Казахстане. https://ehistory.kz/media/upload/1466/2014/09/12/9807cf11f5a6531e3e29e21cbfc7c7ed.pdf
Шакимова Л. С. (2018) Психологические особенности работы с лицами, подвеженными радикальным взглядам: теория и практика. / Аутуальные проблемы профилактики религиозного экстремизма: междисциплинарный анализ (в контексте Алматинской области). – Талдыкурган. – 223.
References
Adam Asalioglu (2011) Islam mashabtary tarihi [The history of Madhabs of Islam]. – Turkistan. – 190. https://nmu.edu.kz/wp-content/uploads/2020/02/Islam-mazhabtary-tarihy.-Asalyogly-Adam-1.pdf (in Kazakh)
Baitenova N. Zh. (2007) Qazaqstan Presidentinin "Zhana alemdegi zhana Kazakhstan" atty zholdauyndagy Qazaqstanstandagy konfessionaralyq kelisim maselesi [The problem of interfaith harmony in Kazakhstan in the address of the president of Kazakhstan "New Kazakhstan in the new world"]. // "Orkenietter suqbatyn" damytuda Qazaqstan madenietaralyq zhane konfessionarlyq kelіsіmnіn аlemdіk ortalygy retіnde. Halyqaralyq gylymi praktikalyq konferencialardyn materialdary. – Almaty. – 288. (in Kazakh)
Bakina N.S. (2006) Istoriya kultury tyurkov [History of Turkic culture]. – Almaty: Ush qiyan. – 180. (in Russian)
Basilov V.N., Karmysheva D.Kh.: Islam u kazakhov (do 1917 g.) https://ia-centr.ru/experts/iats-mgu/v-n-basilov-d-kh-karmysheva-islam -u-kazakhov-do-1917-g-/ (in Russian)
Begalinova K.K. Islam v Kazakhstane: istoriya ego rasprostraneniya [Islam in Kazakhstan: the history of its spread]. https://web.archive.org/web/20140407074501/http://portal.kazntu.kz/files/publicate/2014-01-23-12004.pdf (in Russian)
Biekenov K., Sadyrova M. (2007) Aleumettanudyn tusindirme sozdigi [Explanatory dictionary of cultural studies]. – Almaty: Sozdik-Slovar. – 344. (in Kazakh)
Derbisali A. (2012) Biz ustanatyn dіni zhol [The religious path we follow]. – Almaty: "Islam madenieti men bilimin koldau qory". – 36. (in Kazakh)
Esim G. (1996) Sana bolmysy (Sayasat pen madeniet turaly oilar). II kitap [The Nature of Consciousness (Thoughts on Politics and Culture). Book II]. – Almaty: Gylym. – 61. (in Kazakh)
Esim G. (2006) Din orkenieti [Civilization of religion]. Kaz UU Khabarshysy Filosofiia seriiasy. Madeniettanu seriasy. Sayasattanu seriasy. №2 (26) (in Kazakh)
Gumilyov L.N. (2007) Drevnyaia Rus i Velikaya step [Ancient Rus' and the Great Steppe]. – Moscow: AST, Khranitel. – 656. (in Russian)
Kenzhaliev Z. Zh., Dauletova S.O. (1993) Kazakhskoe obychnoe pravo v usloviyakh sovetskoi vlasti (1917-1937) [Kazakh customary law under Soviet rule]. – Almaty: Gylym. – 285. (in Russian)
Kenzhetai D. (2016) Salafizm ustanymy “kenestik ideologiiadan da qauipti [The position of Salafism is more dangerous than "Soviet ideology"]. http://mazhab.kz/kk/maqalalar/galymdar-minberi/dosai-kenjetai/dosai-kenjetai-salafizm-ustanymy-kenestik-ideologiyadan-da-qauipti-2822/ (in Kazakh)
Muminov A. K. (2015) “Hanafi mazhhab v istorii Centralnoi Azii [Hanafi madhhab in the history of Central Asia]/ pod redakciei S.M. Prozorova. – Almaty: Qazaq encyklopediasy. – 400. (in Russian)
Nurtazina N.D. (2021) Islam v istorii Kazakhstana: novye podkhody I itogi izucheniya problem za 30-letie nezavisimosti (1991-2021). Vestnik Kaz NU: Seriya istorichiskaya. № 3. https://bulletin-history.kaznu.kz/index.php/1-history/issue/view/44 (in Russian)
Nysanbaev A., Kurmanbaev E. (2013) Islamskoe vozrazhdeniye v Kazakhstane. Vliyaniye religii na sovremennyi mir [Islamic revival in Kazakhstan. The influence of religion on the modern world, Conference Issues]. Materiyaly mezhdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konfirencii / Pod obsch. Red. Z.K. Shaukenova. – Almaty. IFPR KP MES RK. – 406. (in Russian)
Ongarov E.A. (2014) Qazaq madenieti zhane Islam qundylyqtary [Kazakh culture and Islamic values]. – Almaty: Kokzhiek. – 272. (in Kazakh)
Oraz S. (2014) Din men dastur [Religion and Tradition]. – Almaty: Gibrat. – 192. (in Kazakh)
Oraz S. (2018) Uly dala tosindegi Islam [Islam in the Great Steppe]. – Astana: SAMK Press. – 280. (in Kazakh)
Qazaqstan rukhaniaty men madeni eskertkishterinin encyklopediasy [Encyclopedia of spiritual and cultural monuments of Kazakhstan]/ qurast: Tursyn Gabitov, Aliya Alimzhanova. (2018) Almaty: Qazaq Universiteti. – 298. (in Kazakh)
Sabdin A.K. (2020). Radikalsyzdandyrudyn teologiyalyq narrativteri. Adistemelik quraly [Theological Narratives of Deradicalization. Methodological tool]. – Almaty. – 468. (in Kazakh)
Sarsembaev R.M. (2021) Kazirgi zamandagy dini pluralism zhagdaiyndagy islam [Islam in the context of modern religious pluralism, Phd thesis]. Filosofiya doktory (PhD) darezhesin alu ushin daiyndalgan dissertaciia. – Almaty. – 199. (in Kazakh)
Shakimova L.S. (2018) Psychologicheskiie osobennosti raboty s litsami, podvezhennymi radikalnym vzglyadam: teoriia i praktika [Psychological features of working with people with radical views: theory and practice]. / Aktualnyie problem profolaktiki religiyoznogo ekstremzma: mezhdiciplinarnyi analiz (v kontekste Almatinskoi oblasti). – Taldykurgan. – 223. (in Russian)
Sultangaliyeva A. (2015) religiyoznaya identichnost I nacionalnaya integraciia v Kazakhstane [Religious identity and national integration in Kazakhstan]. https://ehistory.kz/media/upload/1466/2014/09/12/9807cf11f5a6531e3e29e21cbfc7c7ed.pdf (in Russian)
Valikhanov Ch. Ch. (1985) Sledy shamanstva u kirgizov [Traces of Shamanism among the Kirghiz]. – Alma-Ata: Glavnaya redakciia Kazakhskoi sovetskoi enciklopedii. T. 4. – 48. (in Russian)
Valikhanov Ch.Ch. (1985) Zametki po istorii yuzhnosibirskikh plemyon. Sobraniye sochineniyi [Notes on the history of the South Siberian tribes. Collected Works]. – Alma-Ata: Glavnaya redakciia Kazakhskoi sovetskoi enciklopedii. T. 1. – 294. (in Russian)
Асалыоглу, А. (2011) Ислам мазхабтары тарихы. – Түркістан. – 190. https://nmu.edu.kz/wp-content/uploads/2020/02/Islam-mazhabtary-tarihy.-Asalyogly-Adam-1.pdf
Байтенова Н.Ж. (2007) Қазақстан Президентінің «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты жолдауындағы Қазақстандағы конфессияаралық келісім мәселесі. // «Өркениеттер сұқбатын» дамытуда Қазақстан мәдениетаралық және конфессияаралық келісімнің әлемдік орталығы ретінде. Халықаралық ғылыми практикалық конференциялардың материалдары. – Алматы. – 288.
Бакина Н.С. (2006) История культуры тюрков. – Алматы: Үш қиян. – 180.
Басилов В.Н., Кармышева Д. Х.: Ислам у казахов (до 1917 г.) https://ia-centr.ru/experts/iats-mgu/v-n-basilov-d-kh-karmysheva-islam-u-kazakhov-do-1917-g-/
Бегалинова K.K. (2012) Ислам в Казахстане: история его распространения. https://web.archive.org/web/20140407074501/http://portal.kazntu.kz/files/publicate/2014-01-23-12004.pdf
Биекенов К., Садырова М. (2007) Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. – Алматы: Сөздік-Словарь. – 344.
Валиханов Ч.Ч. (1985) Заметки по истории южносибирских племен. Собрание сочинений. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии. Т. 1. – 294.
Валиханов Ч.Ч. (1985) Следы шаманства у киргизов. Собрание сочинений. – Алма-Ата: Главная редакция Казахской советской энциклопедии. Т. 4. – 48.
Гумилев Л.Н. (2007) Древняя Русь и Великая степь. – Москва: АСТ, Хранитель. – 656.
Дербісәлі Ә. (2012) Біз ұстанатын діни жол. – Алматы: «Ислам мәдениеті мен білімін қолдау қоры». – 36.
Есім Ғ. (1996) Сана болмысы (Саясат пен мәдениет туралы ойлар). ІІ кітап. – Алматы: Ғылым. – 61.
Есім Ғ. (2006) Дін өркениеті. Қаз ҰУ Хабаршысы Философия сериясы. Мәдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. №2 (26). – Алматы.
Кенжалиев З.Ж., Даулетова С.О. (1993) Казахское обычное право в условиях советской власти (1917-1937 гг.). – Алматы: Ғылым. – 285.
Кенжетай Д. (2016) Сәләфизм ұстанымы «кеңестік идеологиядан» да қауіпті. http://mazhab.kz/kk/maqalalar/galymdar-minberi/dosai-kenjetai/dosai-kenjetai-salafizm-ustanymy-kenestik-ideologiyadan-da-qauipti-2822/
Тұрсын Ғабитов Ғ., Алимжанова Ә. /құраст. (2018) Қазақстан руханиаты мен мәдени ескерткіштерінің энциклопедиясы – Алматы: Қазақ университеті. – 298.
Муминов А. К. (2015) «Ханафитский мазхаб в истории Центральной Азии / под редакцией С.М. Прозорова. – Алматы: Қазақ энциклопедиясы. – 400.
Нуртазина Н.Д. (2021) Ислам в истории Казахстана: новые подходы и итоги изучения проблемы за 30-летие независимости (1991-2021). Вестник Каз НУ: Серия историческая. № 3. https://bulletin-history.kaznu.kz/index.php/1-history/issue/view/44
Нысанбаев А., Курманбаев Е. (2013) Исламское возрождение в Казахстане. Влияние религии на современный мир. Материалы международной научно-практической конференции / Под общ. Ред. З.К. Шаукеновой. – Алматы: ИФПР КП МОН РК. – 406.
Оңғаров Е.А. (2014) Қазақ мәдениеті және ислам құндылықтары. – Алматы: «Көкжиек» бапасы. – 272.
Ораз С. (2014) Дін мен дәстүр. – Алматы: Ғибрат. – 192.
Ораз С. (2018) Ұлы дала төсіндегі ислам. – Астана: ҚМДБ. – 280.
Сабдин А.К. (2020) Радикалсыздандырудың теологиялық нарративтері. Әдістемелік құралы. – Алматы:Bsquard. – 468.
Сәрсембаев Р.М.(2021) Қазіргі замандағы діни плюрализм жағдайындағы ислам. Философия докторы (PhD) дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы. – 199.
Султангалиева А. (2015) Религиозная идентичность и национальная интеграция в Казахстане. https://ehistory.kz/media/upload/1466/2014/09/12/9807cf11f5a6531e3e29e21cbfc7c7ed.pdf
Шакимова Л. С. (2018) Психологические особенности работы с лицами, подвеженными радикальным взглядам: теория и практика. / Аутуальные проблемы профилактики религиозного экстремизма: междисциплинарный анализ (в контексте Алматинской области). – Талдыкурган. – 223.
References
Adam Asalioglu (2011) Islam mashabtary tarihi [The history of Madhabs of Islam]. – Turkistan. – 190. https://nmu.edu.kz/wp-content/uploads/2020/02/Islam-mazhabtary-tarihy.-Asalyogly-Adam-1.pdf (in Kazakh)
Baitenova N. Zh. (2007) Qazaqstan Presidentinin "Zhana alemdegi zhana Kazakhstan" atty zholdauyndagy Qazaqstanstandagy konfessionaralyq kelisim maselesi [The problem of interfaith harmony in Kazakhstan in the address of the president of Kazakhstan "New Kazakhstan in the new world"]. // "Orkenietter suqbatyn" damytuda Qazaqstan madenietaralyq zhane konfessionarlyq kelіsіmnіn аlemdіk ortalygy retіnde. Halyqaralyq gylymi praktikalyq konferencialardyn materialdary. – Almaty. – 288. (in Kazakh)
Bakina N.S. (2006) Istoriya kultury tyurkov [History of Turkic culture]. – Almaty: Ush qiyan. – 180. (in Russian)
Basilov V.N., Karmysheva D.Kh.: Islam u kazakhov (do 1917 g.) https://ia-centr.ru/experts/iats-mgu/v-n-basilov-d-kh-karmysheva-islam -u-kazakhov-do-1917-g-/ (in Russian)
Begalinova K.K. Islam v Kazakhstane: istoriya ego rasprostraneniya [Islam in Kazakhstan: the history of its spread]. https://web.archive.org/web/20140407074501/http://portal.kazntu.kz/files/publicate/2014-01-23-12004.pdf (in Russian)
Biekenov K., Sadyrova M. (2007) Aleumettanudyn tusindirme sozdigi [Explanatory dictionary of cultural studies]. – Almaty: Sozdik-Slovar. – 344. (in Kazakh)
Derbisali A. (2012) Biz ustanatyn dіni zhol [The religious path we follow]. – Almaty: "Islam madenieti men bilimin koldau qory". – 36. (in Kazakh)
Esim G. (1996) Sana bolmysy (Sayasat pen madeniet turaly oilar). II kitap [The Nature of Consciousness (Thoughts on Politics and Culture). Book II]. – Almaty: Gylym. – 61. (in Kazakh)
Esim G. (2006) Din orkenieti [Civilization of religion]. Kaz UU Khabarshysy Filosofiia seriiasy. Madeniettanu seriasy. Sayasattanu seriasy. №2 (26) (in Kazakh)
Gumilyov L.N. (2007) Drevnyaia Rus i Velikaya step [Ancient Rus' and the Great Steppe]. – Moscow: AST, Khranitel. – 656. (in Russian)
Kenzhaliev Z. Zh., Dauletova S.O. (1993) Kazakhskoe obychnoe pravo v usloviyakh sovetskoi vlasti (1917-1937) [Kazakh customary law under Soviet rule]. – Almaty: Gylym. – 285. (in Russian)
Kenzhetai D. (2016) Salafizm ustanymy “kenestik ideologiiadan da qauipti [The position of Salafism is more dangerous than "Soviet ideology"]. http://mazhab.kz/kk/maqalalar/galymdar-minberi/dosai-kenjetai/dosai-kenjetai-salafizm-ustanymy-kenestik-ideologiyadan-da-qauipti-2822/ (in Kazakh)
Muminov A. K. (2015) “Hanafi mazhhab v istorii Centralnoi Azii [Hanafi madhhab in the history of Central Asia]/ pod redakciei S.M. Prozorova. – Almaty: Qazaq encyklopediasy. – 400. (in Russian)
Nurtazina N.D. (2021) Islam v istorii Kazakhstana: novye podkhody I itogi izucheniya problem za 30-letie nezavisimosti (1991-2021). Vestnik Kaz NU: Seriya istorichiskaya. № 3. https://bulletin-history.kaznu.kz/index.php/1-history/issue/view/44 (in Russian)
Nysanbaev A., Kurmanbaev E. (2013) Islamskoe vozrazhdeniye v Kazakhstane. Vliyaniye religii na sovremennyi mir [Islamic revival in Kazakhstan. The influence of religion on the modern world, Conference Issues]. Materiyaly mezhdunarodnoy nauchno-prakticheskoy konfirencii / Pod obsch. Red. Z.K. Shaukenova. – Almaty. IFPR KP MES RK. – 406. (in Russian)
Ongarov E.A. (2014) Qazaq madenieti zhane Islam qundylyqtary [Kazakh culture and Islamic values]. – Almaty: Kokzhiek. – 272. (in Kazakh)
Oraz S. (2014) Din men dastur [Religion and Tradition]. – Almaty: Gibrat. – 192. (in Kazakh)
Oraz S. (2018) Uly dala tosindegi Islam [Islam in the Great Steppe]. – Astana: SAMK Press. – 280. (in Kazakh)
Qazaqstan rukhaniaty men madeni eskertkishterinin encyklopediasy [Encyclopedia of spiritual and cultural monuments of Kazakhstan]/ qurast: Tursyn Gabitov, Aliya Alimzhanova. (2018) Almaty: Qazaq Universiteti. – 298. (in Kazakh)
Sabdin A.K. (2020). Radikalsyzdandyrudyn teologiyalyq narrativteri. Adistemelik quraly [Theological Narratives of Deradicalization. Methodological tool]. – Almaty. – 468. (in Kazakh)
Sarsembaev R.M. (2021) Kazirgi zamandagy dini pluralism zhagdaiyndagy islam [Islam in the context of modern religious pluralism, Phd thesis]. Filosofiya doktory (PhD) darezhesin alu ushin daiyndalgan dissertaciia. – Almaty. – 199. (in Kazakh)
Shakimova L.S. (2018) Psychologicheskiie osobennosti raboty s litsami, podvezhennymi radikalnym vzglyadam: teoriia i praktika [Psychological features of working with people with radical views: theory and practice]. / Aktualnyie problem profolaktiki religiyoznogo ekstremzma: mezhdiciplinarnyi analiz (v kontekste Almatinskoi oblasti). – Taldykurgan. – 223. (in Russian)
Sultangaliyeva A. (2015) religiyoznaya identichnost I nacionalnaya integraciia v Kazakhstane [Religious identity and national integration in Kazakhstan]. https://ehistory.kz/media/upload/1466/2014/09/12/9807cf11f5a6531e3e29e21cbfc7c7ed.pdf (in Russian)
Valikhanov Ch. Ch. (1985) Sledy shamanstva u kirgizov [Traces of Shamanism among the Kirghiz]. – Alma-Ata: Glavnaya redakciia Kazakhskoi sovetskoi enciklopedii. T. 4. – 48. (in Russian)
Valikhanov Ch.Ch. (1985) Zametki po istorii yuzhnosibirskikh plemyon. Sobraniye sochineniyi [Notes on the history of the South Siberian tribes. Collected Works]. – Alma-Ata: Glavnaya redakciia Kazakhskoi sovetskoi enciklopedii. T. 1. – 294. (in Russian)
Қосымша файлдар
Как цитировать
Mukan, A., Borbassova, K., & Issaeva, L. (2023). Дәстүрлі ислам және оның қоғамның ұлттық бірегейлігінің интеграциялық және дезинтеграциялық үдерістерінің динамикасына әсері. ҚазҰУ Хабаршысы, Дінтану сериясы, 35(3), 48–58. https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v35.i3.r5
Шығарылым
Бөлім
Дінтану
