Мирча Элиаде және дәстүршілдік идеологиясы
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2024.v37.i1.r7Аннотация
Мақалада дінтану саласының іргетасын қалаушылардың бірі, румын, француз және американдық дінтанушы – Мирча Элиаде (1907-1986 жж.), оның дәстүршілдік идеясы және негізгі еңбектері қарастырылады. Сондай ақ ғалымның еңбектерінің арасында ерекше назарымызға ие болған «Шаманизм: экстаздың архаикалық әдістері» (1951ж) атты классикалық еңбегі талданды. Ғылыми зерттеудің негізгі бағыттары дінтанулық зерттеулер, қазіргі жаһандану заманындағы діндердің назарынан тыс қалып бара жатқан дәстүршілдік идеясының талдануы. Элиаденің еңбектеріне сүйене отырып технологиялық даму заманындағы материалистік пен рационалистік ұстанымдар, рәсімділік пен дәстүршілдік феномендерінің өзіндік маңызын айшықтау. Европада дамыған дәстүршілік сынды мәдени қозғалыстың сипатын айшықтау, қоғамның өзекті мәселелеріне салыстырмалы талдау жүргізу. Ғылыми мәтіндердің жазылу кезеңдерін, ортасын ескере отырып, ғылыми тұжырымдарды талдау. Мақалада сондай-ақ гуманитарлық және әлеуметтік ғылымдар саласындағы ғалымдар Элиаденың аталған кітабына қалай жауап бергені, Элиаденың шаманизм туралы көзқарасы 1960 және 1970 жылдардағы Батыстағы көптеген рухани ізденушілерді қалай шабыттандырғаны, кейіннен постмодернизм басталғанда оның, адамзаттың әмбебап «алғашқы» сенімі немесе діні ретінде болған шаманизмге көзқарасы қатты сынға ұшырағандығы талданады. Зерттеудің негізгі нәтижесі отандық дінтану саласындағы Элиаделік ізденістердің әлі де болса қолға алынбағандығын ескере отырып, дінтанудың негізгі классикалық қайнаркөздерін таныту. Мақалада жүргізілген зерттеудің құндылығы Элиаденің заманауи діндердегі дәстүршілдік идеологиясын бүгінгі күннің мәселелерін шешуге ұмтылысында.
Түйін сөздер: Мирча Элиаде, дәстүршілдік, шаманизм, архаика, этнология.
Библиографиялық сілтемелер
Әдебиеттер
Mircea Eliade (1948) Traité d’histoire des religions. – Paris: Payot. – 398.
Mircea Eliade (1951) Le Chamanisme et les techniques archaїques de l’extase. – Paris: Payot. – 444.
Mircea Eliade (1956) Le Sacré et le Profane. Folio Essais. – 185.
Mircea Eliade (1961) Le mythe de l’éternel rétour. Published by Gallimard. – 254.
Mircea Eliade (1964) Images et symboles. Published by Gallimard. – 110.
Mircea Eliade (1968) Le Yoga. Immortalité et liberté. – Paris: Payot. – 434.
Веннер Д. (2018) История и традиции европейцев: 30000 лет идентичности / фр.т.ауд А.М. Иванова. – М.: Тотенбург. – 346.
Генон Р. (2005) Восток и Запад / пер. с фр. Т. Б. Любимовой. – М.: Беловодье. – 236.
Леньель-Лавастин А. (2007) Забытый фашизм. – М.: Прогресс-Традиция. – 529.
Мирча Элиаде (2000) Шаманизм архаические техники экстаза. – Киев: София. – 480.
Стефанов Ю.Н. (2006) Мистики, оккультисты, эзотерики. – М: Вече. – 480.
References
Ellwood R. (1999) The Politics of Myth: A Study of C. G. Jung, Mircea Eliade, and Joseph Campbell. Albany. – New York: State University of New York Press. – 207.
Guenon R. (2005) Vostok i Zapad [Orient et Occident]. Translated from French by T.B. Liubimova. – Moscow: Belovod'e. – 236. (in Russian)
Laignel-Lavastine A. (2007) Zabytyi fashizm: Ionesko, Eliade, Choran [L’oubli du fascisme: trois intellectuels roumains dans la tourmente du siècle, Cioran, Eliade, Ionesco]. Translated from French by E.P. Ostrovskaia. – Moscow: Progress-Traditsiia. (in Russian)
Mircea Eliade (1948) Traité d’histoire des religions. – Paris: Payot. – 398. (in French)
Mircea Eliade (1951) Le Chamanisme et les techniques archaїques de l’extase. – Paris: Payot. – 444. (in French)
Mircea Eliade (1956) Le Sacré et le Profane. Folio Essais.– 185. (in French)
Mircea Eliade (1961) Le mythe de l’éternel rétour. Published by Gallimard. – 254. (in French)
Mircea Eliade (1964) Images et symboles. Published by Gallimard. – 110. (in French)
Mircea Eliade (1968) Le Yoga. Immortalité et liberté. Payot. Paris. – 434. (in French)
Mircea Eliade (1987) The Encyclopedia of religion, Vol 16. Macmillan and Free press..
Mircha Eliade (2000) Shamanizm arhaicheskie tehniki jekstaza. [Shamanism: archaic techniques of ecstasy]. – Kiev: Sofija. – 480. (in Russian)
Stefanov Yu.N. (2006) Mistiki, okkul'tisty, ezoteriki [Mystics, occultists, esoterics]. – Moscow: Veche. – 480. (in Russian)
Venner D. (2018) Istoriia i traditsii evropeitsev: 3000 let identichnosti [Histoire et tradition des Européens: 30 000 ans d'identité]. Translated from French by A.M. Ivanov. Moscow: Totenburg. – 346. (in Russian)
Versluis A. (2007) Magic and Mysticism: An Introduction to Western Esotericism. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers. – 179.
Znamenski A. (2007) The Beauty of the Primitive: Shamanism and the Western Imagination. – New York: Oxford University Press. – 434.
