Халват бауырластығындағы сопылық жетілу жолдары
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v36.i4.r9Кілттік сөздер:
Халват, сопылар, сопылық, руханият, Аллаға жеткізер жолАннотация
Мақалада кемелдік, адамның жан-жақты дамуы тек сенім, бай руханилық, риясыздық тұрғысынан ғана емес, сонымен қатар өзін Құдайға, болмысқа арнаған, белгілі бір жолы (мистикалық когнитивті жол) бар адамдардың жоғары интеллектісі тұрғысында зерттеледі. Сопылықты көзге көрінетін және жүзеге асырылатын (экзотерикалық) діннің көрінбейтін қырларының (эзотерикалық) ішкі мағыналарын түсіндіретін ағым ретінде, яғни қауымдық діндердің психологиясын қарастыру дұрыс. Адамның өмірге келуімен әрі өмір бойына адаммен бірге болатын діннің мәні туралы таным мен болмысты жаратқан Құдай туралы таным тылсымды (құпиялылықты) талап етеді. Бұл құпиялылыққа кемелдікке ұмтылған пайғамбарлар тұлғасы мысал болады. Зерттеу жұмысында автор Халватия отанынан Халватия ілімінің айналасында жиналған зерттеушілерге және солар арқылы бүкіл адамзатқа қоғамдық өмірдің барлық салаларында көрініс тапқан шынайы таухидке бүкіл әлем, бүкіл адамзат болып рухани тазалыққа жету үшін өзіндік талаптарды азайта келе ортақ пікірге келген жағдайда қол жеткізу мүмкіндігі айқындауды көздейді. Осылайша, алға қойылған мақсат – «кемел адам» бүгінгі күннен бастап мәңгі болашаққа дейін Хаққа (нағыз – Аллаға) жеткізетін ең тура жол гуманистік қоғам құру, барлық ұлттардың теңдігіне қол жеткізу арқылы жүзеге асатынын дәлелдейтінін көрсету. Осы қолжазба арқылы өзінің 550 жылдық шығармаларынан кейін өз өмірін кемелдендірген, бар ғұмырын Құдай қалағандай өмір сүруге арнаған рухани тұлғаның адамзаттың мәңгілік идеяларымен ұштасатын философиясын қайта жаңғыртып оқырмандардың жадында қалдырамыз.
Библиографиялық сілтемелер
References
Alikberov A.K. (2003) The era of classical Islam in the Caucasus. – Moscow. – 425.
Knysh A.D. (2004) Muslim mysticism. – Moscow: Publ Dilya. – 454.
Sayyid Yahya Bakuvi () Asrar al-Kulub. Institute of Manuscripts named after M. Fizuli ANAS. B-6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. GulshaniAsrar.Institute of Manuscripts. M.Fizuli. ANAS. B-6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Dar Bayan -iilm. Institute of Manuscripts. M.Fizuli. ANAS B-6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Ma labuddaBatiniya. Institute of Manuscripts. M.Fizuli. ANAS. B-6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Maqamat. Institute of Manuscripts. M. Fizuli. ANAS. B - 6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Manazil al- Ashikin. Institute of Manuscripts. M. Fizuli. B - 6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Kashf al- Kulub. Institute of Manuscripts .M.Fizuli. ANAS. B- 6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Tafsir watavilahadna as- Sirat al- Mustaqim. Institute of Manuscripts. M. Fizuli. B – 6960.
Sayyid Yahya Bakuvi. Sharh-i - SamaniyayiUsama. Institute of Manuscripts. M. Fizuli. B- 6960.
Hismatulin A.A. (2008). Sufizm [Sufism]. – Saint Petersburg: Publishing House «Azbuka-klassika».
Khismatulin A. A. (1996) Sufi Ritual Practice. SPb: OSP. – 208.
Schimmel Annemari (1999) The World of Islamic mysticism. Moscow.
