Қазақстандағы ислам банкингі: шариғат талаптарына сай өнімдерді дамытудағы қиындықтар мен мүмкіндіктер
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS20254116Аннотация
Ислам банкі секторының дамуы өнімдерді әзірлеуде инновацияларды ынталандыратын икемді реттеуші базаға тәуелді. Қазақстанда ислам банкингіне қатысты заңдар мен түзетулер енгізілгеніне қарамастан, бұл сектор дәстүрлі банктермен тең дәрежеде бәсекелесу тұрғысынан әлі де айтарлықтай қиындықтарға тап болуда. Бұрынғы зерттеулер ислам банкингінің әртүрлі аспектілерін қарастырғанымен, өнім әзірлеу мәселесі жеткілікті түрде талданбаған. Бұл зерттеу исламдық банктердің нарықтық сұранысты қанағаттандыру және инвестицияларды, әсіресе шетелдік капиталды тарту үшін маңызды болып табылатын бәсекеге қабілетті және инновациялық қаржылық және депозиттік өнімдерді ұсыну мүмкіндігін шектейтін негізгі кедергілерді зерттеуге бағытталған. Сонымен қатар, исламдық қаржыландыру салықтық және құқықтық реттеуші кедергілермен бетпе-бет келуде. Жақында қабылданған сот шешімі, нақты айтқанда "Даму" қорының Al Hilal Ислам Банкіне қарсы ісі бойынша апелляциялық сот шешімі, Қазақстандағы исламдық банкинг секторы үшін қауіп-қатерлерді арттырып, саланы инвесторлар үшін, әсіресе шетелдік инвестиция қатысатын жобалар үшін тартымсыз етті. Зерттеу әдісі ретінде сапалы салыстырмалы талдау қолданылды. Қазақстанның банктік және салықтық заңнамасы көршілес елдердің, сондай-ақ Таяу Шығыс және Оңтүстік Азия мемлекеттерінің тәжірибелерімен салыстырылды. Зерттеу нәтижелері Қазақстанда исламдық және дәстүрлі банктер үшін тең бәсекелестік жағдайын жасау мақсатында банктік және салық заңнамасына түзетулер енгізу қажеттілігін көрсетеді. Алынған қорытындылар негізінде қаржы нарығын реттеуші органдарға Қазақстандағы исламдық банкинг секторының дамуы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыруға бағытталған нақты ұсыныстар жасалды.
Түйін сөздер: Ислам банкингі, ислам қаржысы, реттеу, заңнама, өнім әзірлеу, қаржылық инновациялар
