Әбу Насыр әл-Фарабидің іліміндегі тұлға–қоғам қатынасының діни-философиялық негіздері
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS202542210Аннотация
Бұл мақала исламдық интеллектуалдық дәстүрдің ең ықпалды ойшылдарының бірі Әбу Насыр әл-Фарабидің іліміндегі тұлға мен қоғам арасындағы қарым-қатынастың діни-философиялық негіздерін қарастырады. Зерттеу қазіргі қоғамда рухани және мәдени жаңғыруды жандандыруға бағытталған үдерістер аясында жүргізіледі. Зерттеудің негізгі мақсаты – әл-Фарабидің философиялық антропологиясы мен саяси ойлары қазіргі заманғы жеке тұлғаның дамуы мен қоғамдық үйлесімділік ұғымдарына ықпал ету деңгейіне талдау жасау. Бұл еңбекте әл-Фарабидің адам табиғаты, ақыл-парасаты және этикалық қалыптасуы жөніндегі көзқарастары оның метафизикалық, психологиялық және саяси ілімдері шеңберінде зерттеледі. Ерекше назар діннің философиялық ақиқаттың символдық көрінісі ретіндегі кемел (қайырымды) қала тұжырымындағы рөліне және жеке адам мен қоғам арасындағы этикалық өзара тәуелділікке аударылады. Зерттеу әдістемесі классикалық араб дереккөздері, заманауи философиялық интерпретациялар және қазіргі әлемге қатысты әлеуметтік-мәдени талдау элементтерін біріктіретін салыстырмалы-аналитикалық тәсілді қамтиды. Басты мәтіндер мен ғылыми түсіндірмелерді сын тұрғысынан зерделеу арқылы зерттеу әл-Фарабидің қазіргі замандағы интеллектуалды ұлт қалыптастыру және рухани құндылықтар мәселелеріне қатысты қолдануға болатын философиялық қағидаттарын ашады. Зерттеу нәтижелері әл-Фарабидің ақыл мен уахиды, жеке этика мен қоғамдық игілікті ұштастыруы мәдени тамыры терең, адамгершілікке негізделген қоғам қалыптастыруда маңызды үлгі бола алатынын көрсетеді. Бұл еңбек ислам философиясы, этикасы және саяси теориясы салаларына үлес қосып қана қоймай, сонымен қатар қазіргі қоғамдағы білім беру мен идеологиялық саясат жүргізу ісіне де нақты практикалық маңызы бар.
Түйін сөздер: теология, уәжіб әл-ужуд, этикалық және моральдық құндылықтар, дін мен ақыл, кемел қоғам
