Құран - құқық философиясы ретінде
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v33.i1.r5Аннотация
Мақалада Құран мұсылман әлемі үшін маңызды теологиялық және моральдық құндылықтар мен нормалар ғана емес, тұнып тұрған құқық философиясы екені баяндалады. Құран қағидалары өзімен үндескен, сабақтастық тапқан салт пен дәстүрдегі моральдық құндылықтардың тұғырын одан әрі бекітті. Пайғамбар заманның озық тәлімгері ретінде, ертеден қоғамда қалыптасқан бар тәртіпті түбегейлі өзгертудің оңды нәтиже бермейтінін анық көре білген. Сол үшін исламда халық арасындағы ислам негіздерімен сабақтастық тапқан, бір-бірімен үндескен әдеп нормалары мен құндылықтар құпталды. Автор Фатиха сүресіндегі «Бізді тура жолға сала көр. Нығыметке бөленгендердің жолына!» деген (6-7) аяттарды келтіріп, Құран «тура жолды көрсетуші» деген түйін жасайды. Сөйтіп, Құранды нұқсаушы, дұрыс жолды көрсетуші Кітап деп алатын болсақ, онда ол тұнып тұрған ережелер, нормалар мен қағидалар кітабы. Тура жолға түсетін қауым, өзінің жасаған амалы мен әдетін, дәстүрін қаншылықты дұрыс немесе бұрыс екенін айқындап, бағыт-бағдар алып отыратын қағидалар кодексін қажет етеді. Бұл жағдайда Құран әлгі қағидалар жинағының орнына өтеді. Сол себепті Құранда құқықтық нормалар мен әдеп ережелері арнайы қамтылған деген ойды алға тартады.
Түйін сөздер: Құран, ислам құқықы, философия, дәстүр, сүннет.
Библиографиялық сілтемелер
Абдулла ибн Ахмад ән-Нәсафи (2010) Канз әд-Дақаиқ. Байрут-Люнан: әл-мактаба әл-Асрия. – 161.
Аль-Джумах Ибн Саллам (1974) Табакат Фи аш-Шуара. Джидда. Дар аль-Мадани.. – 256.
Алексеев С.С. (1997) Философия права. М.: Наука. - 321
Большаков О.Г. (1989) История халифата: 4 Т. М: Восточная литература. 1-том: Ислам в Аравии. 284.
Васильев Л. С. (1988) История религий востока. - М.: Высшая школа. -368 с
Дін мен дәстүр (2013) - Алматы: «Ғибрат» баспа үйі. – 192 б.
Ибн Хишам (1989) Китаб ас-Сирату Расулулла. – Қаһира. – 273 б
Коулсон Н.Дж. (2013) История исламского права / Пер. с англ. И.А. Мухаметзарипова. Наб. Челны, духовно-деловой центр «Ислам Нуры». -245.
Мортаза Мотахарри (2004) Философия и Калам. – Алматы: Ғылым. – 378.
Мұхаммад әл-Бухари (1998) Сахих әл-Бухари. Т.ІІ. – Кайр: Ан-Нур. – 403.
Мухаммад Рабиғ (1984) Ән-Нәзарияту әс-сиясия ли Ибн Хальдун. – Қаһира, 1983. – 315 б.
Сандыбаев Ж.С. (2011) Ортағасыр Шығыс философиясындағы басқару мәдениетінің адамгершілік негіздері:
монография. – Алматы: Қазақ университеті, 2020. – 142 б.
Смағұлова А.С. (2004) Қазақтың әдет-ғұрып заңдары. Ақтөбе: Білім. – 204.
Халифа Алтай /ауд. (1991) Құран Кәрим (қазақша мағынасы және түсінігі). – Сауд Арабиясы: Мадина Мунуара. – 517.
Уаһба әз-Зухәйли (1986) Усул әл-фиқ әл-ислами. Дамаск: Қалам. -189.
References
Аbdulla ibn Ahmad an-Nasafi (2010) Kanz ad-Dakaik [Kanz ad-Dakaik]. Bayrut-Lubnan: Al-Maktaba al-Asrya. – 161. (in Arabic)
Аl-Gumah Ibn Salam (1974) Tabakat Fi ash-Shugara [Degrees of poets]. Gidda. Dar al-Мadani. – 256. (in Arabic)
Alekseev S.S. (1997) Filosofya Prava [Philosophy of Law]. M.: Nauka. - 321
Bolshakov O.G. (1989) Istorya Halifata [history of the caliphate]: 4 Т. М: Vostochnaya literatura. 1-тom: Islam v Aravii. 284. (In Russian)
Din men Dastur [Religion and Tradition]. (2013). Almaty. – 192. (In Kazakh)
Ibn Hisham (1989) Kitab Siratu Rasulullah [Biography of the prophet] Cairo, Dar al-Kalam. -273. (in Arabic)
Koulson N.G. (2013) Istorya Islamskogo prava [History of Islamic law]/ Perevod s ang. I.A. Muhamedzaripova. Nab. Chelny, «Islam Nury». -245. (In Russian)
Mortoza Motaharri (2004) Filosofya i Kalam [Philosophy and Kalam]. – Almaty: Gylym. – 378. (In Russian)
Muhammad al-Buhari (1998) Sahih al-Buhari [Sahih al-Bukhari]. Т.ІІІ. – Kairo. An-Nur. –465. (In Arabic)
Muhammad Rabig (1983) An-Nazariyatu al-Siyasiya li Ibn Khaldun [Ibn Khaldun’s theory of politics]. Cairo. - 315. (in Arabic)
Sandybayev Zh. (2020) Ortagasyr shygys fılosofiyasındagi basqaru madeniyetinin adamgershilik negizderi: Monografiya [Moral foundations of management culture in medieval Eastern philosophy. Monograph]. – Almaty: Kazak universitety. – 142. (In Kazakh)
Smagulova A.S. (2004) Kazaktyn adet-gurip zandari [Norms of Kazakh traditions]. –Aktobe. – 204. (In Kazakh)
Halifa Altay /tr. (1991) Quran Karim (qazaksha maginasi zhane tusinigi) [Qur`an Karim (Kazakh meaning and description)]. – Saud Arabiya: Madina Munauuara. – 517. (In Arabic and Kazakh)
Uahba az-Zuhayli (1986) Usul al-Fikh al-Islami [Fundamentals of Islamic law]. Damask: Kalam. -189. (in Arabic)
