Қазақстандағы әлеуметтік және экономикалық теңсіздік: діни бірегейліктің контекстік факторы
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v35.i3.r1Кілттік сөздер:
әлеуметтік құрылым, әлеуметтік-экономикалық теңсіздік, діни бірегейлік, сенім, діни нанымАннотация
Қазақстанда 90-шы жылдарының басынан бері жүйелі өзгерістер әлеуметтік-экономикалық дағдарысқа және халықтың өмір сүру деңгейіне, атап айтқанда жан басына шаққандағы табыс көрсеткішінің төмендеуіне, табыс теңсіздігінің өсуіне айтарлықтай әсер етті. Халықтың өмір сүру деңгейінің көрсеткіштері барлық жүйелік көрсеткіштердің – макроэкономикалық деңгейлер мен әлеуметтік индикаторлардың, оның ішінде, денсаулық сақтау және білім беру жүйелерінің әлеуетін қоса алғанда, айқын төмендеу үрдісімен қатар трансформациялық дағдарыс белгілері пайда болды. Соңғы жылдары елдің әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерінің өсуіне қарамастан, Қазақстанда қалаларға қарағанда ауылдық жерлерде теңсіздік пен дифференциацияның деңгейі айтарлықтай дәрежеде әлі де сақталуда. Осы мақаланың мақсаты ретінде тек әлеуметтік және экономикалық теңсіздікті ғана емес, осы қатынастың негізінде жатқан механизмдерді де анықтайтын маңызды фактор болып табылатын діни сәйкестікті зерттеу айқындалды. Қазақстан барлық өңірлерінде дерлік жүргізілген әлеуметтанулық зерттеулер діни, әлеуметтік мәртебе және материалдық табыс арасындағы эмпирикалық байланыстарды растайды, бірақ осындай заңдылықтардың себептерін анықтайды. Мақала ҚР ҒжЖБМ Ғылым Комитетінің гранттық қаржыландыруы шеңберінде дайындалды (АР 19679699 «Қазақстандық жастардың діндарлығы/руханилығы, әл-ауқаты мен бірегейлігі: салыстырмалы елішілік зерттеу»).
Түйін сөздер: әлеуметтік құрылым, әлеуметтік-экономикалық теңсіздік, діни бірегейлік, сенім, діни наным.
Библиографиялық сілтемелер
Habermas J. Eine Art Schadensabwicklung: kleine politische Schriften VI. –Berlin: Suhrkamp Verlag, 1987. – 179p.
Кабиденова Ж.Д., Рысбекова Ш.С. Религиозная идентичность: анализ основных определений и концептов // Вестник КазНУ. Серия философия. Серия культурология. Серия политология. –2015. –№1 (50). –С.53–57.
Krylov A.N. Religiöse Identität Individuelles und kollektives Selbstbewusstsein im postindustriellen Raum Deutsche Kurzfassung des Buches Begleitbeiträge. Religiöse Identität: Individuelles und kollektives Selbstbewusstsein im postindustriellen Raum. –Berlin: Verlag Ikar, 2012. – 306p.
Schweitzer F., Friedrich R. Lebensgeschichte und Religion. Religiöse Entwicklung und Erziehung im Kindes- und Jugendalter // Gütersloh. –2004. –№2 (1). –P.235–252.
References
Andersen R., Curtis J. (2012) The polarizing effect of economic inequality on class identification: Evidence from 44 countries. Research in Social Stratification and Mobility, vol.30, no1, pp.129–141.
Backhaus J., Mueller F. (1994) On Sombart. Review of Social Economy, vol.52, no.2, pp.48–71.
Bourdieu P. (1987) What Makes a Social Class? On The Theoretical and Practical Existence of Groups. Berkeley Journal of Sociology, vol.32, no.1, pp.1–17.
Burova E., Sagikyzy A., Hejazi S. (2022) Indicators of the process of religionization. Eurasian Journal of Religious Studies, vol.30, no2, pp.23–36.
Buttrick N., Oishi S. (2017) The psychological consequences of income inequality. Psychological Compass, vol.11, no32, pp.1–12.
Delhey J., Steckermeier L. (2020) Social Ills in the Rich Countries: New Evidence on Levels, Causes, and Mediators. Social Indicators Research, vol.149, no1, pp.87–125.
Fowler J. W., Dell M. L. (2006) Stages of Faith from Infancy Through Adolescence: Reflections on Three Decades of Faith Development Theory. The Handbook of Spiritual Development in Childhood and Adolescence, vol.1, no2, pp.34–45.
Giordan G. (2016) Spirituality. Handbooks of Sociology and Social Research. - Cham: Springer, 209p.
Goffman, E.: The Presentation of the Self in Everyday Life, 1959; ders.: Characteristics of Total Insitutions. In: Stein, M. u.a. (Hg.): Identity and Anxiety. Glencoe 1960. -S. 449-479.
Habermas J. (1987) Eine Art Schadensabwicklung: kleine politische Schriften VI. - Berlin: Suhrkamp Verlag, 179p. (in German)
Hardy S. et al. (2012) Religiosity and adolescent empathy and aggression: The mediating role of moral identity. Psychology of Religion and Spirituality, vol.4, no3, pp.237–248.
Jaeger M. M. (2009) Equal Access but Unequal Outcomes: Cultural Capital and Educational Choice in a Meritocratic Society. Social Forces, vol.87, no4, pp.1943–1971.
Kabуdenova Zh., Rysbekova Sh. (2015) Religioznaya identichnost': analiz osnovnyh opredelenij i konceptov [Religious identity: analysis of the basic definitions and concepts]. KazNU Bulletin. Philosophy series. Cultural science series. Political science series, vol.50, no1, pp.53–57. (in Russian)
Kim S., Esquivel G. (2011) Adolescent spirituality and resilience: Theory, research, and educational practices. Psychology in the Schools, vol.48, no7, pp.755–765.
Krylov A.N. (2012) Religiöse Identität Individuelles und kollektives Selbstbewusstsein im postindustriellen Raum Deutsche Kurzfassung des Buches Begleitbeiträge. Religiöse Identität: Individuelles und kollektives Selbstbewusstsein im postindustriellen Raum. Berlin: Verlag Ikar, 306p. (in German)
Luckmann T. (2019) The new and the old in religion. In Social theory for a changing society. New York: Routledge, 188p.
Sadri A. (1985) Max Weber’s Sociology of Religion as a Sociology of Intellectuals. State, Culture, and Society, vol.1, no2. pp.85–106.
Schwadel P. (2016) Social class. Handbook of religion and society. Cham: Springer International Publishing, 371p.
Schweitzer F., Friedrich R. (2004) Lebensgeschichte und Religion. Religiöse Entwicklung und Erziehung im Kindes- und Jugendalter, Gütersloh, vol.1, no2, pp.235–252. (in German)
Steinman K. et al. (2008) The Dose-Response Relationship of Adolescent Religious Activity and Substance Use: Variation Across Demographic Groups. Health Education & Behavior, vol.35, no1, pp.22–43.
Vaughn M. et al. (2014) Dropping out of school and chronic disease in the United States. Journal of Public Health, vol.22, no3, pp.265–270.
Weber M. (2002) The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism. - New York: Routledge, 128p.
Worthington E. et al. (2011) Psychotherapy Relationships That Work. - New York: Oxford University Press, 214p.
