«Зайырлылық және дінтану негіздері» курсын орта білім берудің міндетті бағдарламасына интеграциялау: Қазақстан, Алматы қ. кейсы
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v36.i4.r1Кілттік сөздер:
дінтану, діни білім, зайырлылық, Қазақстан, төзімділікАннотация
Бұл зерттеу «Зайырлылық және дінтану негіздері» пәнінің Қазақстанның білім беру жүйесінде, атап айтқанда, еліміздегі маңызды қала орталығы Алматыда оқытылуы мен әсерін зерттейді. Тәуелсіздік алғаннан бері қарқынды дамып келе жатқан Қазақстан діни мекемелердің көбеюіне және білікті кадрлардың, соның ішінде дінтану саласындағы оқытушылардың тапшылығына тап болып отыр. Зайырлы қоғамдағы діни әртүрлілік аясында бұл зерттеу субъектінің түсініктерді қалыптастырудағы, экстремизмге қарсы тұрудағы және студенттер арасында діни сауаттылықты арттырудағы рөлін бағалайды. Әдістеме Алматының әр түрлі орта мектептерінің 63 мұғалімімен сауалнамалар мен пікірталастарды қамтыды. Зерттеу барысында пәнді, тақырыптық материалдарды қабылдау деңгейі бағаланды және пәнді жақсарту бойынша ұсыныстар жасау басты назарда болды. Зерттеу аясында пән мақсаттарын түсінуді бағалау, сәйкес пәнді анықтау, оқушылардың көзқарастарын талдау, мұғалімдердің ресурстарға деген қажеттіліктерін түсіну және пәнді жетілдіру бойынша ұсыныстарды жинау міндеттері қамтылды. Пәннің мақсаты діни толеранттылыққа тәрбиелеу, деструктивті діни бірлестіктерге тартылудың алдын алу, оқушыларды әлемдік діндер және олардың тарихымен таныстыру, діни сауаттылығын арттыру. Қазақстан мектептерінде оқытылатын негізгі оқулық Д.Кенжетаевтың «Зайырлылық және дінтану негіздері» болғанымен, кейде Ғ.Есімнің «Зайырлылық және дінтану негіздері» өзара алмастырылып тұрады. Мүдделі тараптардың – студенттердің, ата-аналар мен мұғалімдердің пікірлері негізінен оң болды, бұл студенттердің әлемдік діндер туралы хабардарлығының артқанын көрсетеді. Дегенмен, пән мамандарының тапшылығы маңызды мәселе болып қала береді, бұл маңызды білім беру пәнін әрі дамытуға назар аударуды қажет етеді.
Библиографиялық сілтемелер
References
Об утверждении Комплексного плана по реализации государственной политики в религиозной сфере Республики Казахстан на 2021 – 2023 годы // https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2000000953
О внесении изменения в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 3 апреля 2013 года № 115 "Об утверждении типовых учебных программ по общеобразовательным предметам, курсам по выбору и факультативам для общеобразовательных организаций" // https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1400009691
Светскость и основы религиоведения, под редакцией: Д.Т.Кенжетаев, А.А. Сайлыбаев, Г.Н. Новикова. Ииздательство «Арман - ПВ», 2016 г.
Косиченко A. (2022). Методология религиоведения в контексте естественнонаучных и социогуманитарных исследований // Адам әлемі. - № 93(3). С. 120-132.
Типовая учебная программа по курсу. 2012. Типовая Учебная Программа По Курсу «Светскость и Основы Религиоведения» Для 9 Класса Уровня Основного Среднего Образования.
Указ Президента Республики Казахстан от 10 февраля 2000 года N 332.О мерах по предупреждению и пресечению проявлений терроризма и экстремизма // https://adilet.zan.kz/rus/docs/U000000332_/history
Швечиков, Алексей Николаевич. Теоретико-методологические проблемы современного религиоведения // Вестник Санкт-Петербургского государственного университета технологии и дизайна. Серия 3: Экономические, гуманитарные и общественные науки 4 (2010): 16-23.
References
Akbergen, A., Karabayeva, A. G., & Ismagambetova, Z. N. (2016). Tolerance as a social value in contemporary Kazakhstani society. European Journal of Science and Theology, 12(4), 215-227.
Altaikyzy, А., & Ckhvariashvili, К. (2022). Secular and Religious values: foreign experience. Адам әлемі, 92(2), 153-162.
Baitenova, N., Meirbayev, В., & Baizhuma, S. (2021). Trends in the development of the religious situation in post-secular society in Kazakhstan over the years of independence. EJRS, 26(2), 4-9.
Balpanov, N., Ismagambetova, Z., & Karabayeva, А. (2018). The main socio-cultural factors and the reasons for the need to form a culture of religious tolerance in Kazakhstan. KazNU Bulletin Philosophy Series, 60(2), 89-93.
Bektenova, M. K., Seitakhmetova, N. L., Kurmangaliyeva, G. K., Satershynov, B. M., & Sartayeva, R. S. (2017). Problematization of the issue of Islamic education in the post-secular world. European Journal of Science and Theology, 12(1), 135-148.
Bishmanov, K., & Orynbekov, N. (2021). The threat of religious extremism in Kazakhstan and the role of religious education in limitation. EJRS, 26(2), 33-40.
Bishmanov, K., & Orynbekov, N. (2023). Enhancing religious literacy to counter extremism and terrorism in Kazakhstan's religious context. EJRS, 34 (2). (in Russian)
Bizhanov, A., Amrebaev, A., Burova, E., & Seitakhmetova, N. (2019). THE POLITICS OF SECULARITY/RELIGIOSITY IN KAZAKHSTAN. Central Asia & the Caucasus (14046091), 20(4).
Borbassova, K., & Buzheyeva, A. (2018). Transformation of religious consciousness in Kazakh society. Vestnik KazNU. Seriya filosofii, kul'turologii i politologii, 60 (2), 15-20.
Bozymbekova, K., & Lee, J. C. K. (2018). Change and continuity in nation-building and citizenship education in Kazakhstan. Educational Practice and Theory, 40(2), 29-54.
Busi, V. P. (2014). Multiculturalism in Kazakhstan: Evolution of a Multi-ethnic Society and the Progress of an Effective Intercultural Communication.
Cornell, S. E., Starr, S. F., & Tucker, J. (2017). Religion and the secular state in Kazakhstan. Central Asia-Caucasus Institute, Paul H. Nitze School of Advanced International Studies.
Kartabayeva, Y., Soltyeva, B., & Beisegulova, A. (2015). Teaching religious studies as an academic discipline in higher education institutions of Kazakhstan. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 214, 290-296.
Knysh, A., Baitenova, N., Nurshanov, A., & Pardabekov, D. (2019). The Role of Religious Literacy in Counteracting New Islamist Movements in Kazakhstan. Central Asia & the Caucasus (14046091), 20(1).
Kosichenko A. (2022). Metodologiya religiovedeniya v kontekste estestvennonauchnyh i sociogumanitarnyh issledovanij [Methodology of religious studies in the context of natural science and socio-humanitarian research]. Adam alemi, 93(3), 120-132. (in Russian)
Laruelle, M. (2016). Which future for national-patriots? The landscape of Kazakh nationalism. Kazakhstan in the making: Legitimacy, symbols, and social changes, 155-180.
MES RK (2013) O vnesenii izmeneniya v prikaz Ministra obrazovaniya i nauki Respubliki Kazahstan ot 3 aprelya 2013 goda № 115 "Ob utverzhdenii tipovyh uchebnyh programm po obshcheobrazovatel'nym predmetam, kursam po vyboru i fakul'tativam dlya obshcheobrazovatel'nyh organizacij" [On Amendments to the Order of the Minister of Education and Science of the Republic of Kazakhstan dated April 3, 2013 No. 115 "On approval of standard curricula in general education subjects, elective courses and electives for general education organizations] // https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1400009691 (in Russian)
Ohlsson, H. (2014). Teaching About Religion in a Post-Soviet State: An Examination of Textbooks in Kazakhstan's Upper Secondary School System.
Postanovleniye (2020) Ob utverzhdenii Kompleksnogo plana po realizacii gosudarstvennoj politiki v religioznoj sfere Respubliki Kazahstan na 2021 – 2023 gody [On approval of the Comprehensive Plan for the implementation of state policy in the religious sphere of the Republic of Kazakhstan for 2021-2023]// https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2000000953
Shvechikov, A.N. (2010). Teoretiko-metodologicheskie problemy sovremennogo religiovedeniya. Vestnik Sankt-Peterburgskogo gosudarstvennogo universiteta tekhnologii i dizajna [Theoretical and methodological problems of modern religious studies]. Seriya 3: Ekonomicheskie, gumanitarnye i obshchestvennye nauki, (4), 16-23. (in Russian)
Smagulov, M. N., Dosmaganbetova, A. A., Seitakhmetova, N. L., Sartayeva, R. S., & Sagikyzy, A. (2018). Institutionalization of Islamic education in the Kazakhstani secular society. European Journal of Science and Theology, 14(2), 65-75.
Svetskost' i osnovy religiovedeniya [Secularism and the Foundations of Religious Studies], pod redakciej: D.T.Kenzhetaev, A.A. Sajlybaev, G.N. Novikova. Iizdatel'stvo «Arman - PV», 2016.
Tipovaya uchebnaya programma po kursu. 2012. Tipovaya Uchebnaya Programma Po Kursu «Svetskost' i Osnovy Religiovedeniya» Dlya 9 Klassa Urovnya Osnovnogo Srednego Obrazovaniya [A typical curriculum for the course. 2012. A Typical Curriculum for The Course "Secularism and The Basics of Religious Studies" For The 9th Grade of Basic Secondary Education].
Tutinova, N., MEIRBAYEV, B., Frolov, A., & Bagasharov, K. (2019). Republic of Kazakhstan: Ethnoreligious Identity as an Integration Factor. Central Asia & the Caucasus (14046091), 20(4).
Ukaz Prezidenta Respubliki Kazahstan ot 10 fevralya 2000 goda N 332. (2000) O merah po preduprezhdeniyu i presecheniyu proyavlenij terrorizma i ekstremizma [Decree of the President of the Republic of Kazakhstan dated February 10, 2000 No. 332.On measures to prevent and suppress manifestations of terrorism and extremism]// https://adilet.zan.kz/rus/docs/U000000332_/history (in Russian)
Yerekesheva, L. G. (2020). Functions of Religion and Dynamics of Nation‐Building in Kazakhstan and Uzbekistan. The Muslim World, 110(1), 64-88.
Yerekesheva, L. G. (2020). Functions of Religion and Dynamics of Nation‐Building in Kazakhstan and Uzbekistan. The Muslim World, 110(1), 64-88.
Yessim, G., Abuov A. and Smagulov E. (2010). Fundamentals of Religion Studies. Almaty: Bilim.
Zengin, M., & Badagulova, Z. (2017). Religion and religious education in Kazakhstan. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 49-63.
