Дін және гендерлік мәдениет
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2024.v37.i1.r9Аннотация
Автордың мақаладағы негізгі идеясы қазіргі технократтық, ғылыми-теориялық, сервистік бағдарланған дүниетанымды ескере отырып, мифология мен дін тарихы арқылы "адам" ұғымы контекстіндегі "ер" мен "әйел" арасындағы айырмашылықтарды анықтау болып табылады. Автордың көзқарасы бойынша жеке тұлға, ең алдымен, ер адам ретінде сипатталатыны байқалады. Гендерлік лингвистикада "адамгершілік" ұғымы жалпы ұғым ретінде сипатталады, ал нақты "ер азаматтық" пен "әйел заты" шеңберінде салыстырмалы болады. Осылайша, "адам" – символдық жүйеде ер және әйелдік принцип ретінде тілдік гендерлік көріністің бір түрі болып анықталады. Демек, осы тұрғыдан алғанда, адам туралы кез-келген ой оның өмірімен байланысты және салыстырмалы болады. Автор қоғамдағы жыныстар арасындағы қатынастардың барлық уақыттағы орны қоғамдық дамудың әртүрлі кезеңдерінде мемлекеттік идеологияға да, дінге де тәуелді болғанын атап өтеді. Мұсылман шариғаты шеңберіндегі ерлер мен әйелдердің тұлғааралық қатынастарын талдай отырып, автор мынадай қорытындыға келеді: кез-келген дінді түсіндіре отырып, дәуір мен кеңістік, діни және әдеби шығармалар сияқты факторларды догма түрінде емес, қазіргі көзқарас және танымның жаңа тәсілі ретінде қабылдануы керек екенін ескеру қажеттігі дәлелденеді.
Түйін сөздер: дін, гендер, зороастризм, иудаизм, христиан діні, догмалар.
Библиографиялық сілтемелер
References
Beyza Bilgin (2001) İslamda qadının rolu. Türkiyede kadın. – Ankara, 1 Haziran, 2001. – 64.
Əhdi Çədid (1991) İncil. – B: Bibliya Tərcümə İnstitutu. – 621.
Əliyev, R. (1999) İslamda ailə nigah münasibətləri. – B: İrşad. – 236.
Kərimov Q. (1987) Şəriət və onun sosial mədəniyyəti. – B: Azərnəşr. – 224.
Masse, A. (1992) İslam. – B. – 292.
Məmmədova F. (2002) Azərbaycan tarixinin gender aspekti. Mühazirələr toplusu. – B: Azərbaycan. – 124.
Qasımoğlu, N. (1993) Qurani Kərim [The Holy Quran]. – B: Azərbaycan nəşriyyatı. – 368.
Qasımzadə, F. (1999) İki fenomen və islam. – B: İrşad. – 148.
Rəna Mirzəzadə (2003) Gender. Siyasət. İnsan Hüququ və Cəmiyyət. - B.: Adiloğlu. – 420.
Sultanovundur R. (1989) Qobusnamə/ Fars dilindən tərcümə R.Sultanovundur. – B: ADN. – 485.
Лосев А. (1998) История античной философии. – М: CheRo. – 195.
Любимова В.В. (1989) Женщина в современном мире: к итогам Х летия женщины ООН. – М: Наука. – 358.
Платон (1970) Сочинения. Том II. – М: Мысль. – 611.
Платон (1971) Сочинения. Государство, 3 часть I. – М.: 752.
References
Ahdi Chadid (1991) İncil [The Bible]. – B: Bibliya Tərcümə İnstitutu. – 621. (in Azerbaijan)
Aliyev, R. (1999) İslamda ailə nigah münasibətləri [Family marriage relations in Islam]. – B: İrşad. – 236. (in Azerbaijan)
Beyza Bilgin (2001) İslamda qadının rolu. Türkiyede kadın [The role of women in Islam. Women in Turkey]. – Ankara, 1 Haziran, 2001. – 64. (in Turkish)
İmanov, H., Əhmədov, A., Əhmədli, N. (2003) Etnik dinlər və dünya dinləri [Ethnic and world religions]. – B: Elm. – 372. (in Azerbaijan)
Karimov Q. (1987) Şəriət və onun sosial mədəniyyəti [Sharia and it`s social culture]. – B: Azərnəşr. – 224. (in Azerbaijan)
Losev, А. (1998) Istoriya antichnoi filosofii [History of the Antique Philosophy]. – М: CheRo. – 195. (in Russian)
Lyubimova, V.V. (1989) Zhenshina v sovremennom mire: k itogam X leitya zhenshiny OON [Women in modern world: to the results of the 10th anniversary of UN women]. – М: Nauka. – 358. (in Russian)
Mammadova, F. (2002) Azerbaijan tarihynyn gender aspekti. Mühazirələr toplusu [Gender aspect of the historu of Azerbaijan. Article issue]. – B: Azərbaycan. – 124. (in Azerbaijan)
Masse, A. (1992) İslam. – B. – 292. (in Azerbaijan)
Mirzazadeh, R. (2003) Gender. Siyasət. İnsan Hüququ və Cəmiyyət [Gender. Politics. Human Rights and Society]. - B.: Adiloğlu. – 430. (in Azerbaijan)
Mirzazadeh, R. (2007) Religion and gender culture. Today and Tomorrow. 5 Oktober, 2007.
Plato (1970) Sochinenie [Essays]. Vol II. – М: Mysl. – 752. (in Russian)
Plato (1971) Sochinenie. Gosudarstvo [Essays. The State]. Vol II, ch. I. – М: 752.
Qasımoğlu, N. (1993) Qurani Kərim [The Holy Quran]. – B: Azərbaycan nəşriyyatı. – 368. (in Azerbaijan)
Qasımzadə, F. (1999) İki fenomen və Islam [Two phenomenon and Islam]. – B: İrşad. – 148. (in Azerbaijan)
Sultanov R. (1989) Qobusnamə/ Fars dilindən tərcümə R.Sultanov [Kabusnama. tr. From Persian]. – B: ADN. – 485. (in Azerbaijan)
