Content analysis of Bukhar Zhyrau’s poetry in the context of religious-philosophical paradigm
DOI:
https://doi.org/10.26577//EJRS.2023.v36.i4.r6Keywords:
Bukhar Zhyrau, poetry, traditional Islam, religion, philosophy, Kazakh societyAbstract
Kazakh zhyrau poets have a special socio-political, religious-ideological place in humanitarian science. Especially noticeable in the work of Bukhar Zhyrau, who in the XVIII century was a political figure and a batyr fought against the Dzungarian invasion. Bukhar Zhyrau’s works clearly show his deep knowledge of Islam and nomadic civilization, which stood on crossroads of colonial policy of Russian Empire. His works singing the Creator in different hypostases (Allah, Kudai, Tanir) revealed the peculiarities of social system of Kazakhs. Following from this, the relevance of chosen topic can be said clearly, as Kazakh traditional Islam is not yet fully studied and requires a special approach. Therefore, object of study was chosen Bukhar Zhyrau poetry, where he reveals features and differences of Kazakhs traditional Islam, as well as the philosophy of the time. The historical-cultural and religious studies approach of analyzing Bukhar Zhyrau’s works revealed his subtle empathy for the fate of Kazakhs. Thus, article aims study the religious-philosophical paradigms of Bukhar Zhyrau’s work by means research method content analysis. Main tasks of achieving the designated goal the actual problems of analyzing the content Bukhar Zhyrau’s poetry and structure composition. Historiographical review and Bukhar Zhyrau’s poetry acted as the main sources.
References
Әдебиеттер
Абылкасимов Б.Ш. (1984). Жанр толгау в казахской устной поэзии. Алматы. – 120.
Айтқазин Т.Қ. (1994). Қазақтардың мұраты. Алматы: Ғылым. – 96.
Алтынсарин И. (1878). Киргизская хрестоматия. Книга 1. Оренбург. – 32.
Артықбаев Ж.О. (1994). Бұқар жырау. Он екі тарих. Қарағанды. – 333.
Әуезов М. (1937). Көркем жырдың ұлы ақыны. Лениншіл жас. 26 декабрь (№ 225). – 121-125.
Байтұрсынұлы А. (2013) Алты томдық шығармалар жинағы. «Ер Сайын», «23 жоқтау» ауыз әдеби мұрасы, көсемсөздері, табылған туындылары, Алматы: «Елшежіре». – 261.
Баязитов С. (2005). Хан ием. Павлодар: НПФ «ЭКО». – 543.
Бұқар Жырау Атадан қалған асыл сөз. Бұқар Жырау. (2007). Ақиқат. № 10. – 31-48.
Валиханов Ч.Ч. (1984). Собрание сочинений в пяти томах. Том 1. Алма-Ата, Главная редакция Казахской советской энциклопедии. - 255-257.
Дулатбеков Н., (2013), Бұқар жырау: энциклопедия, Қарағанды: «Болашақ-Баспа». – 429.
Жанайдаров О. (2009). Поэзия акынов и жырау. Астана: «Аударма». – 302.
Казахский фольклор в собрании Г.Н. Потанина (архивные материалы и публикации), (1972). Алма-Ата: Издательство «Наука» Казахской ССР. – 198.
Касымжанов А.Х. (1999). Самоопределение и духовное наследие. Саясат. № 3. - 89.
Кодар А. (2006). Менталитет казахов по народным преданиям и поэзии жырау. Зов бытия. Алматы: Издательский дом «Таймас». – 528.
Күмісбаев Ө. (2015). Шығыс шайырлары. Бес томдық. Алматы: РПБК «Дәуір». – 318.
Қайрат Е. (2006). Қазақтың классикалық батырлар жыры мен әдет-ғұрпындағы түркі астральді мифінің бастаулары. Әлемдік мәдениеттану ой-санасы. 10-том. Қазақстанның қазіргі заманғы мәдениеттану парадигмалары. Алматы: Жазушы. – 496.
Құрбанғали Х. (1992). Тауарих хамса (бес тарих). Алматы: «Қазақстан». – 456.
Мағауин М. (1991). Бес ғасыр белестері. Алматы: Қазақ ССР баспасөз жөніндегі мемлекеттік комитеті Бас редакциясы. – 327.
Мағауин М., Байділдаев М. (1989). Бес ғасыр жырлайды: 2 томдық. Алматы: Жазушы. – 384.
Мәшһүр Жүсіп Көпеев (2013), Құрастырушылар: С.Е. Нұрмұратов, Б.М. Сатершинов, А.Д. Шағырбаев, Алматы: ҚР БҒМ ҒК Философия, саясаттану және дінтану институты. – 342.
Рысқалиев Т.Х. (2007). Руханилық және түсінік. Қазіргі заманғы руханилық мәселесі. Алматы: СаГа. – 560.
Сүйіншәлиев Х. (2006). Қазақ әдебиетінің тарихы. Алматы: Санат. – 891.
Турсунов Е.Д. (1999). Возникновение баксы, акынов, сэри и жырау. Астана: Фолиант. – 267.
Тіленов Ж. (1995). Елім деп еңіреген ерлер жыры. Алматы. – 189.
Reference
Abylkasymov B.Sh. (1984). Zhanr tolgau v kazahskoi ustnoi poezii [Tolgau genre in Kazakh oral poetry]. Almaty. – 120 (In Russian).
Altynsarin I. (1878). Kirgizskaya hrestomatia. Kniga 1 [Kyrgyz Chrestomathy. Book 1]. Orenburg. – 32 (In Russian).
Artyqbayev Zh.O., (1994), Buqar Zhyrau. On eki tarih [Bukhar Zhyrau. Twelve stories], Qarağandy. – 333. (In Kazakh)
Auezov M., (1937). Korkem zhyrdyn uly aqyny [The great poet of fiction poetry]. Leninshil zhas. 26 dekabr (№ 225). – 121-125 (In Kazakh).
Aytkazin T.Q. (1994). Qazaqtardyn muraty [The ideal of Kazakhs]. Almaty: Gylym. – 96 (In Kazakh).
Baitursynuly A., (2013). Alty tomdyq shygarmalar zhinagy. «Er Sayin», «23 Zhoqtau» ayiz adebi murasy, kosemsozderi, tabylgan tuyndylary [A collection of essays in six volumes. Oral literary heritage, proverbs, found works «Er Sayin», «23 laments»]. Almaty: «Elshezhire». – 261 (in Kazakh).
Bayazitov S. (2005). Han iyem [Khan owner]. Pavlodar: NPF «EKO». – 543 (In Kazakh).
Buqar Zhyrau Atadan qalgan asyl soz. Buqar Zhyrau [A precious word left by Ata Bukhar Zhyrau. Bukhar Zhyrau.]. (2007). Aqiqat. № 10. – 31-48 (In Kazakh).
Dulatbekov N. (2013). Buqar Zhyrau: ensiklopedia [Bukhar Zhyrau: encyclopedia]. Qaragandy: «Bolashaq-Baspa». – 429 (In Kazakh).
Kasymzhanov A.H. (1999). Samoopredelenie i duhovnoe nasledie (Self-determination and spiritual heritage). Sayasat. №3. – 89 (In Russian).
Kazahskiy folklor v sobranii G.N. Potanina (arhivniye materialy I publikatsii) [Kazakh folklore in the collection of G.N. Potanin (archival materials and publications)]. (1972). Alma-Ata: Izdatelstvo «Nauka» Kazahskoi SSR. – 198 (In Russian).
Kodar A. (2006). Mentalitet kazahov po narodnym predaniyam i poezii zhyrau. Zov bytiya [Mentality of Kazakhs according to folk legends and zhyrau poetry. The call of being.]. Almaty: Izdatelskiy dom «Tayms». – 528 (In Russian).
Kumisbayev O. (2015). Shygys Shairlary [Oriental poets]. Bes tomdyq. Almaty: RPBK «Dauir» - 318 (In Kazakh).
Magauin M. (1991). Bes gasyr belesteri [Milestones of five centuries]. Almaty: Qazaq SSR baspasoz zhonindegi memlekettik komiteti Bas redaktsiyasy. – 327 (In Kazakh).
Magauin M., Baidildaev M. (1989). Bes gasyr zhyrlaidy: 2 tomdyq [Five centuries sing: 2 volumes]. Almaty: Zhazushy. – 384 (In Kazakh).
Mashhur Zhusip Kopeev (2013), Qurastyrushylar: S.E. Nurmuratov, B.M. Satershinov, A.D. Shagyrbaev, Almaty: KR BGM GK Philosophya, sayasattanu zhane dintanu instituty. ¬– 342 (In Kazakh).
Qayrat E. (2006). Qazaqtyn klassikalyq batyrlar zhyry men adet-gurpyndagy turki astraldi mifterdin bastaulary. Alemdik madeniyettanu oy-sanasy. 10 toms. Qazaqstannyn qazirgi zamangy madeniyettanu paradigmalary [Origins of the Turkic astral myth in Kazakh classical heroes' compositions and customs. World cultural studies mindset. Volume 10. Modern cultural studies paradigms of Kazakhstan]. Almaty: Zhazushy. – 496 (In Kazakh).
Qurbangali H. (1992). Tauarih hamsa (bes tarih) [Tauarih Hamsa (Five Stories)]. Almaty: «Qazaqstan» - 456 (İn Kazakh).
Ryskaliyev T.H. (2007). Ruhanilyq zhane tusinik. Qazirgi zamangy ruhanilyq maselesi [Spirituality and insight. The problem of modern spirituality]. Almaty: SaGa. – 560 (In Kazakh).
Suinshaliyev H. (2006). Qazaq adebiyetinin tarihi [History of Kazakh literature]. Almaty: Sanat. – 891 (In Kazakh).
Tilepov Zh. (1995). Elim dep eniregen erler zhyry [A compositon of wailing heroes for their land]. Almaty. – 189 (In Kazakh).
Tursunov E.D. (1999). Vozniknovenie baksy, akynov, seri i zhyrau [Emergence of baksa, akyns, sari and zhyrau]. Astana: Foliant. – 267 (In Russian).
Valikhanov Ch.Ch. (1984). Sobranie sochinenii v pyati tomah. Tom 1 [Collected Works in Five Volumes. Volume 1]. Alma-Ata, Glavnaya redaktsiya Kazahskoi sovetskoi ensiklopedii. ¬– 255-257 (In Russian).
Zhanaidarov O. (2009). Poeziya akynov i zhyrau [The poetry of akyns and zhyrau]. Astana: «Audarma». – 302 (In Russian).
